Mắt nhân tạo Bionic: Công ty “cha đẻ” phá sản, hàng trăm người cấy mắt có thể phải trở lại với bóng tối

Sự kết hợp ngoạn mục giữa công nghệ và y tế đã giúp chúng ta vượt ra khỏi những gì vốn có của tự nhiên. Và công nghệ mắt điện tử sinh học hay mắt nhân tạo giúp nhiều người mắc chứng viêm võng mạc sắc tố (RP) có thể nhìn thấy được là một ví dụ điển hình. Nhưng đã bao giờ bạn thắc mắc rằng sẽ thế nào nếu một ngày thiết bị công nghệ được cấy vào người chúng ta gặp trục trặc, hay tệ hơn là công ty phát minh và hỗ trợ kỹ thuật cho nó ngừng hoạt động?

Second Sight - công ty phát minh ra công nghệ mắt nhân tạo Bionic ngừng sản xuất phần cứng cấy ghép và sa thải hầu hết nhân viên đã khiến hàng trăm bệnh nhân từng cấy võng mạc không nhận được bất kỳ sự trợ giúp kỹ thuật nào nữa và có nguy cơ mất thị lực trở lại. Nhưng đáng nói hơn, việc phẫu thuật gỡ bỏ thiết bị cũng để lại nhiều rủi ro tiềm ẩn cho bệnh nhân.

Công nghệ mắt nhân tạo Bionic

Ở mắt người bình thường, khi một tia sáng phản xạ từ một vật thể tới mắt thì tín hiệu sẽ được gửi đến não sau đó não sẽ giải mã tín hiệu giúp chúng ta nhìn được hình dáng, vị trí và chuyển động của vật thể. Đảm nhiệm chức năng ấy trong mắt chính là bộ phận võng mạc. Võng mạc như một bức tường bên trong của mắt, hoạt động giống một tấm phim máy ảnh ghi lại các tín hiệu ánh sáng và truyền chúng đến não.

Dựa vào những cơ chế đã kể trên, mắt nhân tạo Bionic cũng hoạt động tương tự như vậy. Mắt Bionic bao gồm một máy ảnh được gắn vào một cặp kính, truyền tín hiệu vô tuyến tần số cao đến một vi mạch đã cấy vào võng mạc của người mất thị lực. Các điện cực trên vi mạch sẽ chuyển đổi các tín hiệu vô tuyến thành các xung điện để kích thích các tế bào trong võng mạc kết nối với dây thần kinh thị giác và trung tâm xử lý của não, nơi chúng được diễn giải thành hình ảnh. Hình ảnh được tạo ra bởi mắt nhân tạo không thể hoàn hảo như mắt người bình thường nhưng đủ để đem lại khả năng nhìn cho người mất thị lực.

[embed]http://www.youtube.com/watch?v=jE7kfQjspEU[/embed]

Jeroen Perk bị mất thị lực gần như hoàn toàn ở tuổi 19. Năm 2013, ở tuổi 36, Perk trở thành một trong những người trẻ nhất nhận được Argus II (tên gọi của mắt nhân tạo do Second Sight sản xuất) và có thể tham gia vào hoạt động bắn tên

Nó được ra đời như thế nào?

Năm 1991, Robert Greenberg, một kỹ sư điện sau này trở thành sinh viên y khoa, đứng trong phòng mổ chứng kiến một bác sĩ phẫu thuật võng mạc cắm một sợi dây cực nhỏ vào mắt của một bệnh nhân mù đang tỉnh táo và được gây tê cục bộ. Khi sợi dây điện chạm vào võng mạc của bệnh nhân và tạo ra một dòng điện cực nhỏ, người đàn ông nói rằng đã thấy một điểm sáng trong trường nhìn tối đen của anh ta. Bác sĩ phẫu thuật đã chèn một sợi dây thứ hai và người đàn ông tiếp tục nhìn thấy đốm sáng. Từ đó, ý tưởng về việc chế tạo một thiết bị giúp người bị mù có thể nhìn thấy lóe sáng với Robert Greenberg.

Sau nhiều thời gian nghiên cứu, ông thành lập công ty Second Sight với ba người đồng sáng lập vào năm 1998. Trong khi các sản phẩm đầu tay của công ty là Argus II rất ấn tượng về mặt kỹ thuật thì nó phải đối mặt với những khó khăn về tài chính. Nếu chỉ tính riêng thiết bị, Argus II được công ty Second Sight bán với mức giá khoảng 150,000 USD (khoảng 3.42 tỷ đồng). Tính thêm nhiều chi phí khác như phẫu thuật hay phục hồi chức năng thì mức giá sẽ bị đội lên tới 497,000 USD (khoảng 11.34 tỷ đồng). Tuy nhiên, dù cho công ty bán được thiết bị thành công thì với các chi phí bán hàng và nhân viên quản lý không hề nhỏ, Second Sight vẫn gặp tình trạng thua lỗ.

Second Sight bên bờ vực phá sản

Người đồng sáng lập công ty Greenberg cho biết kế hoạch dài hạn của Second Sight là luôn hướng tới việc cấy ghép não thay vì mắt và trực tiếp kích thích vỏ não thị giác. Nhưng Greenberg đã không thể 'chèo lái' công ty vượt qua quá trình chuyển đổi đó. Mối quan hệ của Greenberg với các nhà đầu tư của Second Sight ngày càng xấu đi trong những năm qua. Cuối cùng, ông từ chức Giám đốc điều hành vào năm 2015 và sau đó rời khỏi hội đồng quản trị vào năm 2018, một động thái mà ông cho là buộc phải rời đi nhưng ông từ chối tiết lộ lý do vì thỏa thuận bảo mật thông tin (NDA).

Chưa dừng lại, tháng 2 năm 2020, giám đốc cấp cao của bộ phận R&D cấy ghép rời công ty, nhanh chóng theo sau là giám đốc điều hành. Vào ngày 30 tháng 3, Second Sight đã sa thải phần lớn nhân viên còn lại và thông báo ý định ngừng hoạt động, viện lý do tác động xấu của đại dịch COVID-19 lên tình hình tài chính công ty. Trong vòng vài tuần, hầu hết các tài sản vật chất của Second Sight đều được đem ra bán đấu giá.

Và một lần nữa, người mất thị lực có thể quay trở về cùng “bóng tối”

Second Sight đã không thông báo cho bất kỳ bệnh nhân nào của mình về sự sụp đổ của công ty, không có thư, email hay cuộc gọi điện thoại. Hơn 350 người mù trên khắp thế giới được Second Sight cấy ghép mắt giờ đây chỉ đang sử dụng một thiết bị lỗi thời. Đáng nói hơn, thiết bị Argus còn trong mắt họ không hoạt động có thể gây ra các biến chứng y tế về sau. Việc loại bỏ nó khỏi mắt cũng tốn kém và có thể gây đau đớn cho người cấy.

Barbara Campbell - một bệnh nhân mắc bệnh di truyền khiến cô mù hoàn toàn ở tuổi 30 sử dụng Argus II của Second Sight. Trong khi đang di chuyển qua khu vực tàu điện ngầm ở thành phố New Year thì đột nhiên thiết bị của cô tắt nguồn. Tình trạng công ty hiện nay dường như cũng đã đặt dấu chấm hết cho thiết bị cô đang đeo.

Vào thời điểm công ty gần như ngừng hoạt động năm 2020, thiết bị của Terry Byland - người duy nhất được cấy ghép Argus vào cả hai mắt vẫn hoạt động bình thường. Nhưng giả chăng nếu có tình huống xấu nào xảy ra như tắt nguồn nguồn đột ngột, trục trặc thì cũng không có cách nào để sửa chữa.

Ở một diễn biến khác, Ross Doerr - sử dụng thiết bị Argus II luôn khiến ông ấy cảm thấy chóng mặt sau nhiều giờ. Nghi ngờ có khối u não, bác sĩ của Doerr đã lên lịch chụp MRI để kiểm tra. Tuy nhiên, vì từ trường cường độ cao của máy MRI có thể tương tác với Argus II gây ra những kết quả không mong muốn. Để đảm bảo sự an toàn cho bệnh nhân, bác sĩ chụp MRI đã liên hệ với Second Sight nhưng không nhận được bất cứ sự phản hồi nào. Doerr đã thử cách khác là chụp CT nhưng không mang lại kết quả khả quan. Cuối cùng, cơn đau vẫn còn đó, và liệu ông có khối u não hay không vẫn chưa được làm rõ.

Trên đây là trong số ít những tình huống khó xử của nhiều nạn nhân mất thị lực sau nhiều lục đục từ phía Second Sight. Công ty đã đưa nhiều người “viễn du” trên “chuyến tàu” đầy phấn khởi của mình, nhưng đồng thời cũng “hất” họ xuống để rồi không chỉ những nạn nhân của công ty, mà ngay cả những người khác sẽ phải dè dặt với công nghệ cấy mới sau này.

Nhưng vẫn còn niềm hi vọng

Second Sight có thể đã từ bỏ việc cấy ghép võng mạc của mình, nhưng các công ty khác vẫn thấy có nhu cầu “thắp sáng” cho thị giác sinh học. Pixium Vision có trụ sở tại Paris đang tiến hành các thử nghiệm khả thi ở châu Âu và Hoa Kỳ để xem liệu hệ thống Prima của họ có thể giúp bệnh nhân thoái hóa điểm vàng do tuổi tác hiệu quả hay không. Đây là một tình trạng phổ biến hơn nhiều so với bệnh viêm võng mạc sắc tố (RP).

Thất bại là một phần tất yếu của đổi mới. Argus II là một công nghệ tiên tiến của Second Sight có thể mở đường tiềm năng cho các công ty khác phát triển công nghệ thị giác sinh học. Tuy nhiên, đối với những người đang cân nhắc cấy ghép trong tương lai, đặc biệt là sau câu chuyện về bệnh nhân Argus bị bỏ ngang thì việc ra quyết định giờ đây trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.