Bụi mịn là gì? cách phòng chống và xem chỉ số bụi mịn

Bạn có biết các hạt bụi rất nhỏ xung quanh ta là gì không? Bài viết này không chỉ dừng lại ở việc cung cấp thông tin bụi mịn là gì mà còn gợi ý những biện pháp phòng ngừa và ứng phó hiệu quả. Ngoài ra, bạn sẽ được biết thêm cách kiểm tra chỉ số, tác hại của các loại bụi mịn và biện pháp phòng chống đơn giản, dễ thực hiện.

Những thông tin cần biết về Bụi mịn

Có thể nhiều người trong chúng ta đã nghe và biết những hạt vật chất rất nhỏ và gần như vô hình đang bao quanh chúng ta, sau đây là thông tin chi tiết các loại bụi mịn thường gặp, tác hại của bụi mịn: 

Các loại bụi mịn thường gặp

Dựa trên kích thước, các loại bụi mịn được phân chia như sau. Thứ nhất là bụi mịn PM10 có kích thước 2.5-10 micromet, xâm nhập vào cơ thể gây ra ho, hắt hơi và các vấn đề về đường hô hấp. Thứ hai là PM2.5 mới là kẻ thù thực sự của sức khỏe. Với kích thước siêu nhỏ dưới 2.5 micromet, chúng dễ dàng xâm nhập sâu vào phổi, gây ra những tổn thương nghiêm trọng hơn. Thứ ba là PM1 với kích thước nhỏ hơn cả PM2.5, còn nguy hiểm hơn nữa, có thể đi vào máu và gây ra các vấn đề về tim mạch.  

Ta có thể thấy bụi mịn xuất hiện nhiều hơn ở các thành phố lớn với mật độ dân số cao, lượng phương tiện giao thông lớn hoặc khu vực công nghiệp, nhà máy, xí nghiệp tập trung hay các công trường xây dựng, đặc biệt là các công trình quy mô lớn thường gây ra nhiều bụi mịn.

Nguồn gốc của bụi mịn

Bụi mịn có thành phần rất phức tạp, một hỗn hợp phức tạp chứa nhiều thành phần độc hại như: kim loại nặng như chì, cadium, sắt, các hợp chất hữu cơ độc hại như hydrocacbon thơm đa vòng. Bên cạnh đó, các muối như nitrat và sunfat cũng có mặt trong thành phần của bụi mịn, góp phần làm tăng tính axit. Bồ hóng, một dạng carbon siêu mịn, cũng là một trong những thành phần chính của loại bụi này.

Nguồn gốc chủ yếu của bụi mịn là các hoạt động sản xuất và sinh hoạt của con người: 

• Ngành công nghiệp là một trong những thủ phạm chính, với các quá trình đốt cháy nhiên liệu hóa thạch tại nhà máy, khói thải từ sản xuất và bụi từ khai thác khoáng sản. 
• Giao thông vận tải cũng góp phần không nhỏ, từ khói thải của động cơ đốt trong đến bụi từ mài mòn lốp xe. 
• Hoạt động xây dựng và đốt cháy sinh khối như đốt rơm rạ, rác thải cũng giải phóng một lượng lớn bụi mịn. 

Ngoài ra, các hiện tượng tự nhiên như bão cát và phát tán bào tử nấm cũng góp phần làm tăng nồng độ bụi mịn.

Tác hại của bụi mịn là gì?

Với kích thước siêu nhỏ, hạt bụi có thể xuyên qua hàng rào bảo vệ của phổi, xâm nhập sâu vào mô của cơ thể. Một số thành phần của bụi mịn có tính độc hại cao như các chất độc hại khác như kim loại nặng, chất phóng xạ,..., làm rối loạn quá trình trao đổi chất của tế bào. Vì vậy tác hại của bụi mịn là vô cùng to lớn đến trái đất và sức khỏe con người. 

• Ô nhiễm môi trường: Bụi mịn làm giảm khả năng quan sát, gây ra hiện tượng sương mù, ảnh hưởng đến hệ sinh thái động thực vật trên trái đất và cảnh quan đô thị
• Gây ra các vấn đề kinh tế: Giảm năng suất lao động của người lao động, tăng chi phí sản xuất và giảm chất lượng nông sản vì bụi mịn bám vào lá cây cản trở quá trình quang hợp của cây cối,du lịch bị ảnh hưởng vì khách du lịch sẽ không chọn những nơi có chất lượng môi trường không tốt để đi du lịch và nghỉ dưỡng, … 
• Sức khỏe con người: Kích thước siêu nhỏ của các hạt bụi mịn giúp chúng dễ dàng xâm nhập sâu vào cơ thể, gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm, từ bệnh hô hấp đến các bệnh về tim mạch.

Cách phòng chống bụi mịn trong nhà hiệu quả

Bụi mịn có ở khắp nơi, không chỉ ở ngoài đường mà còn ngay trong ngôi nhà chúng ta đang ở. Vậy nên chúng ta cần phòng chống bụi mịn trong nhà để bảo vệ không gian sống của bạn, hãy tham khảo những cách hiệu quả sau đây:

Sử dụng máy lọc không khí

Nguyên lý hoạt động của máy lọc không khí là máy hút khí ô nhiễm từ môi trường vào bên trong, sau đó đưa qua hệ thống các lớp lọc hiện đại. Tại đây, bụi bẩn, vi khuẩn, nấm mốc và chất gây dị ứng sẽ bị giữ lại và không khí sạch sẽ được máy thổi trở lại phòng. Bộ lọc HEPA, với khả năng lọc cực kỳ hiệu quả, có thể loại bỏ đến 99,97% các hạt bụi siêu nhỏ có kích thước chỉ bằng 1/3 sợi tóc kể cả bụi mịn. 

Khi quyết định mua máy lọc để phòng chống các loại bụi mịn, bạn nên quan tâm đến các yếu tố: công suất phù hợp với diện tích phòng để đảm bảo không gian được làm sạch một cách hiệu quả; Nhiều máy lọc hiện đại còn được trang bị tính năng tốt hơn giúp bạn chủ động hơn trong việc quản lý chất lượng.

[Product_Listing categoryid="726" propertyid="" customlink="https://cellphones.com.vn/nha-thong-minh/may-loc-khong-khi.html" title="Danh sách máy lọc không khí đang được quan tâm nhiều tại CellphoneS"]

Để máy lọc hoạt động tốt nhất, bạn nên vệ sinh máy định kỳ để đảm bảo hiệu quả lọc và kéo dài tuổi thọ của máy; đặt máy ở vị trí thoáng mát, tránh những nơi ẩm ướt hoặc có nhiều vật cản. Không chỉ máy lọc, việc lau dọn nhà cửa thường xuyên cũng đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ bụi bẩn, đảm bảo sức khỏe cho cả gia đình.

Đeo khẩu trang chống bụi mịn

Trong thời tiết ô nhiễm và môi trường nhiều bụi, việc bảo vệ đường hô hấp là vô cùng quan trọng. Khẩu trang chống bụi mịn chính là "lá chắn" giúp bạn ngăn chặn bụi mịn xâm nhập vào cơ thể, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp và tim mạch.

Khẩu trang chống bụi mịn giúp lọc sạch hơn các loại bụi mịn, ngăn ngừa bệnh về phổi như hen suyễn, viêm phế quản, giảm thiểu các triệu chứng dị ứng như hắt hơi, sổ mũi, ngứa mắt do phấn hoa, bụi nhà.

Lưu ý khi sử dụng khẩu trang cần chọn loại phù hợp với môi trường làm việc và hoạt động, thay khẩu trang định kỳ sau 4-8 tiếng hoặc khi bị ẩm ướt. Đồng thời, bạn cần vệ sinh tay sạch sẽ trước và sau khi đeo để tránh lây nhiễm vi khuẩn, đặc biệt không sử dụng nhiều lần cho loại khẩu trang một lần.

Sử dụng thực phẩm có chứa chất chống oxy hóa

Thực phẩm chống oxy hóa có thể được xem là lá chắn bảo vệ cơ thể khỏi bụi mịn. Bởi khi hít phải, cơ thể sẽ sản sinh ra các gốc tự do, gây tổn hại tế bào và đẩy nhanh quá trình lão hóa. Khả năng trung hòa gốc tự do của chất chống oxy hóa giúp duy trì tính toàn vẹn của màng tế bào và bảo vệ các thành phần tế bào quan trọng.

Những thực phẩm giàu chất chống oxy hóa nên bổ sung: màu đỏ (cà chua, ớt chuông đỏ, đu đủ, ...), màu cam (cà rốt, bí đỏ, xoài, ...). Thực phẩm màu xanh lá (các loại rau ăn lá, bông cải xanh, rau bina, cải xoăn, ...) và chất tạo nên màu tím trong trái cây, rau củ (nho tím, mâm xôi, việt quất, ...) bổ sung dồi dào vitamin K, vitamin C cùng hàng loạt chất chống oxy hóa. Quả bơ là "siêu thực phẩm" giúp xương chắc khỏe, tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh ung thư. 

Các loại trái cây, loại hạt, trà xanh và loại đậu. Trái cây họ cam quýt (cam, quýt, bưởi…) chứa nhiều vitamin C, giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ da; những loại hạt (hạnh nhân, óc chó, hạt điều…) giàu vitamin E, chất béo không bão hòa đơn, chất xơ, tốt cho tim mạch, não bộ; trà xanh chống oxy hóa, giảm stress, tăng cường trí nhớ; các loại đậu (đậu đen, đậu xanh, đậu đỏ…) giàu protein, chất xơ, vitamin khoáng chất, giúp kiểm soát đường huyết, giảm cholesterol và tăng cường hệ tiêu hóa.

Sử dụng các phương tiện công cộng

Sử dụng phương tiện công cộng như xe bus, tàu điện ngầm, xe điện là giải pháp hữu hiệu để giảm thiểu ô nhiễm, đặc biệt là bụi mịn. Tăng cường sử dụng phương tiện công cộng là một trong những cách hiệu quả nhất để giảm thiểu lượng khí thải CO2 và các chất gây ô nhiễm khác, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Bên cạnh đó, sử dụng phương tiện công cộng giúp tiết kiệm nhiên liệu, giảm thiểu tiêu thụ năng lượng, góp phần bảo vệ môi trường. Đồng thời, việc giảm số lượng phương tiện cá nhân trên đường sẽ giúp giảm tình trạng ùn tắc giao thông, từ đó làm giảm lượng bụi mịn phát sinh từ ma sát của lốp xe với mặt đường. Nhiều tuyến đường và lịch trình của phương tiện công cộng được thiết kế thuận tiện, giúp bạn di chuyển dễ dàng và tiết kiệm chi phí so với việc sử dụng phương tiện cá nhân.

Cách xem chỉ số bụi mịn theo từng khu vực

Để tìm hiểu thêm về chỉ số bụi mịn và các tác động của nó, bạn có thể sử dụng các từ khóa sau khi tìm kiếm trên internet: Chỉ số AQI, Bụi mịn PM2.5, Chất lượng không khí, … và cụ thể khu vực bạn muốn tìm kiếm. Bên cạnh đó, bạn có thể xem thêm ứng dụng và trang web theo dõi chất lượng không khí IQAir. IQAir cung cấp thông tin chi tiết về nồng độ bụi mịn PM2.5 và chỉ số AQI ở khu vực mà bạn mong muốn.

Một số tổ chức môi trường tại Việt Nam cũng phát triển ứng dụng di động như GreenID, Clean Air Asia. Một số địa phương tại Việt Nam có các trang web riêng để cập nhật thông tin về chất lượng không khí, thường được đo tại các trạm quan trắc.

Khu vực có chỉ số bụi mịn cao nhất Việt Nam

Theo các nghiên cứu và báo cáo gần đây, các khu vực có chỉ số bụi mịn cao nhất ở Việt Nam thường tập trung ở:

• Đồng bằng sông Hồng, đặc biệt là Hà Nội và các tỉnh lân cận như Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương 
• Các khu vực công nghiệp: Các tỉnh công nghiệp như Bình Dương, Đồng Nai, Hải Phòng
• Các thành phố lớn: Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng cũng chịu ảnh hưởng không nhỏ từ ô nhiễm bụi mịn.

Lưu ý: Thông tin về các khu vực có chỉ số bụi mịn cao nhất có thể thay đổi theo thời gian và yếu tố môi trường. Để có thông tin chính xác nhất, bạn nên tham khảo nguồn tin uy tín như trang web của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Bài viết này đã giải đáp chi tiết bụi mịn là gì. Bên cạnh đó chúng ta cũng được biết thêm chỉ số, tác hại của các loại bụi mịn. Hy vọng với những thông tin trên, bạn sẽ có thể chọn cho mình cách phòng chống hiệu quả loại bụi này, bảo vệ sức khỏe của bản thân, gia đình và mọi người xung quanh. Để không bỏ lỡ những kiến thức hay, áp dụng cho đời sống, hãy thường xuyên truy cập Sforum!