Số thập phân là gì? Cấu tạo, cách viết và cách đọc

Bạn có biết cách chia, làm tròn số thập phân là gì không? Đây là một phần kiến thức quan trọng, được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như kinh tế, khoa học, đo lường,... Đọc bài viết sau cùng Sforum để khám phá phân số thập phân là gì và những kiến thức liên quan ngay nhé!

Số thập phân là gì?

Số thập phân được cấu thành từ phần nguyên, phần thập phân với dấu “,” ngăn cách ở giữa. Phần nguyên nằm trước “,” còn phần thập phân nằm sau và biểu thị giá trị nhỏ hơn 1. Số này thường được sử dụng để biểu diễn các giá trị không nguyên như trọng lượng, chiều dài, khối lượng và nhiều ứng dụng khác trong thực tế.

Ví dụ các số thập phân: 3,12; 124,25; 0,86; 932,022; -44,73; -1,86; 76,0001;...

Cấu tạo của số thập phân

Số thập phân được cấu thành từ 2 phần chính là:

• Phần số nguyên: Được viết trước dấu “,” và dùng để biểu diễn giá trị nguyên.
• Phần thập phân: Được viết sau dấu “,” và dùng để biểu thị phần lẻ của một đơn vị. Mỗi chữ số trong phần này được sắp xếp theo thứ tự từ hàng phần mười (1/10), phần trăm (1/100), phần nghìn (1/1000),...

Ví dụ:

• Số thập phân 5,12 có phần nguyên là 5, phần thập phân 12.
• Số thập phân -8,567 có phần nguyên là -8, phần thập phân 567.

CellphoneS luôn đồng hành cùng bạn trong hành trình tìm kiếm thiết bị công nghệ hỗ trợ học tập với mức giá hợp lý và chất lượng vượt trội. Hãy lựa chọn một chiếc iPad chính hãng, đồng hành cùng bạn chinh phục tri thức. Tìm hiểu ngay!

[Product_Listing categoryid="944" propertyid="" customlink="https://cellphones.com.vn/tablet/ipad.html" title="Các mẫu iPad đang được quan tâm nhiều tại CellphoneS"]

Cách viết và cách đọc số thập phân

Việc nắm vững cách đọc và viết số thập phân sẽ giúp bạn làm chủ các phép tính và có thể dễ dàng áp dụng vào việc tính toán, đo lường hoặc xử lý dữ liệu. Hãy cùng Sforum tìm hiểu chi tiết cách đọc và viết ngay phần dưới đây nhé!

Cách viết số thập phân

Muốn viết số thập phân, điều quan trọng nhất là ta phải xác định được các phần cấu tạo nên nó. Nguyên tắc là viết các số từ hàng cao nhất cho đến hết đến hàng thấp nhất. Trước tiên, bạn viết phần nguyên trước, sau đó điền dấu phẩy rồi viết tiếp các số còn lại.

Ví dụ, một số thập phân có phần nguyên là 476 và phần thập phân là 2353 thì sẽ được viết là 476,2353. Với các số không có phần nguyên thì mặc định phần trước dấu phẩy là số 0 như 0,24; 0,653;...

Cách đọc số thập phân

Số thập phân được đọc bằng cách đi từ trái qua phải, bắt đầu với các chữ số ở vị trí cao nhất. Trước hết là đọc phần nguyên, sau đó đọc dấu “phẩy” rồi đọc các số ở phần còn lại.

• Phần nguyên: Đọc giống số tự nhiên, bắt đầu từ chữ số đầu tiên đến chữ số cuối cùng trước “,”. Ví dụ với số thập phân 43,xxxx thì ta đọc phần nguyên là “Bốn mươi ba”.
• Phần thập phân: Đọc từng chữ số, bắt đầu từ chữ số đầu tiên sau dấu phẩy đến hết. Ví dụ với số thập phân xx,5362 thì ta đọc là “Năm ba sáu hai”.

=> Vậy khi đọc số thập phân 43,5362 ta đọc “Bốn mươi ba phẩy năm ba sáu hai”.

Cách chuyển số thành số thập phân đơn giản

Thao tác chuyển đổi một số sang dạng số thập phân là thao tác quen thuộc giúp bạn biểu diễn các giá trị theo cách đơn giản và dễ hiểu. Việc này giúp bạn xử lý các số liệu phức tạp hoặc đưa các con số về cùng một dạng để dễ so sánh, tính toán.

Cách chuyển phân số thành số thập phân

Cách nhanh chóng để đưa phân số về dạng thập phân là bạn hãy chia tử và mẫu với nhau. Ví dụ như bạn muốn biết phân số 9/5 được viết dưới dạng số thập phân là bao nhiêu thì chỉ cần lấy 9 : 5 là ra kết quả bằng 1,8.

Các phân số thập phân (PSTP) đều có thể được biểu diễn dưới dạng một số thập phân tương ứng và ngược lại. Vậy nên, bạn có thể chuyển đổi phân số đã cho về dạng PSTP bằng cách nhân cả tử và mẫu với một số giúp cho mẫu số bằng 10, 100, 1000,...

Ví dụ: Để chuyển phân số 3/5 thành số thập phân ta nhân cả tử và mẫu cho 2 => 3/5 = (3*2)/(5*2) = 6/10. Với phân số thập phân 6/10 ta được số thập phân 0,6.

Lưu ý: Không phải mọi phân số đều có thể chuyển đổi trực tiếp thành phân số thập phân hữu hạn. Ví dụ như phân số 1/3 = 0,3(3), lúc này, bạn cần làm tròn số thập phân để phù hợp với yêu cầu tính toán, đo lường.

Cách chuyển đổi hỗn số thành số thập phân

Bên cạnh phân số, phân số thập phân thì bạn có thể thực hiện chuyển đổi hỗn số về dạng số thập phân đơn giản với 2 cách sau:

• Cách 1: Giữ lại phần nguyên của hỗn số rồi tính kết quả chia tử và mẫu của phần phân số. Ví dụ 234 = 2 + (3/4) = 2 + 0,75 = 2,75.
• Cách 2: Chuyển hỗn số về dạng phân số rồi chuyển tiếp về dạng số thập phân. Ví dụ 234 = (2x4 + 3)/4 = 11/4 = 2,75.

 

Cách chuyển đổi số đo độ dài, khối lượng thành số thập phân

Khi bạn muốn chuyển số đo độ dài hoặc khối lượng sang dạng số thập phân thì hãy thực hiện theo quy trình sau:

• Xác định đơn vị đo.
• Xác định tỷ lệ giữa hai đơn vị đo, nếu đơn vị mới lớn hơn thì bạn dịch chuyển “,” sang trái 1 chữ số (tương ứng với số lần đơn vị mới lớn hơn đơn vị cũ) và ngược lại.

Ví dụ: Yêu cầu đổi 2m5dm thành m.

Ta có 1m = 10dm => 2m5dm = 2m + 0,5m = 2,5m.

Tương tự, với cách chuyển số lượng, giả sử đề yêu cầu đổi 3kg250g thành kg thì ta có ngay kết quả là 3,25kg.

4 Phép tính với số thập phân

Số thập phân khá trọng khi ứng dụng trong toán học và đời sống, xuất hiện rất nhiều trong việc tính toán, đo lường,... Việc hiểu và áp dụng thành thạo 4 phép tính cơ bản sẽ giúp bạn xử lý nhanh chóng và chính xác các bài toán thực tế.

Cộng số thập phân

Để cộng số thập phân bạn cần làm như sau:

• Bước 1: Xếp các chữ số cùng hàng thẳng nhau, kể cả dấu phẩy.
• Bước 2: Cộng các số hạng lại với nhau theo quy tắc phép cộng thông thường.
• Bước 3: Hạ dấu phẩy ở các số hạng xuống thẳng cột.

Ví dụ:

• 2,3 + 1,6 = 3,9
• 3,465 + 5,874 = 9,339
• 2,46 + 4,723 = 7,183

Trừ số thập phân

Để trừ số thập phân bạn cần làm như sau:

• Bước 1: Xếp số bị trừ ở bên trên và số trừ ở dưới, đảm bảo các chữ số cùng hàng cần được đặt cùng một cột, kể cả dấu phẩy.
• Bước 2: Áp dụng quy tắc trừ như khi làm với số tự nhiên
• Bước 3: Hạ dấu phẩy ở số bị trừ và số trừ xuống thẳng cột.

Ví dụ:

• 2,3 - 1,6 = 0,7
• 3,465 - 5,874 = -2,409
• 2,46 - 4,723 = -2,263

Nhân số thập phân

Để nhân số thập phân, bạn cần làm như sau:

• Bước 1: Tạm thời bỏ dấu “,” ở các thừa số và thực hiện phép nhân như các số tự nhiên.
• Bước 2: Tính tổng các chữ số nằm sau dấu phẩy của cả hai thừa số, sau đó thêm dấu phẩy vào kết quả tương ứng từ phải sang trái.

Ví dụ: Nhân hai số thập phân 2,45 và 5,267 = 12,90415

Chia số thập phân

Khi chia số thập phân, bạn hãy làm như sau:

• Bước 1: Đếm các chữ số sau dấu phẩy của số chia và chuyển dấu phẩy trong số bị chia sang phải theo đúng số đó. Lưu ý: Nếu số bị chia không đủ chữ số để dịch dấu phẩy, bạn cần thêm các số 0 tương ứng vào phía sau.
• Bước 2: Bỏ đi dấu “,” trong số chia và áp dụng cách tính chia thông thường.

Ví dụ: cách chia số thập phân: 74,175 : 3,45 = 21,5

Các dạng bài tập tính toán với số thập phân

Dạng 1: Chuyển đổi số thập phân

Bài 1: Chuyển 0,75 sang phân số thập phân và phân số tối giản.

Lời giải: 0,75 = 75/100 = 3/4

Bài 2: Chuyển 1/8 thành số thập phân.

Lời giải: 1/8 = 1 : 8 = 0,125

Bài 3: Chuyển 2,3m thành đơn vị cm.

Lời giải: 2,3m = 2,3 x 100 = 230cm

Dạng 2: So sánh số thập phân

Nguyên tắc: So sánh phần nguyên trước, nếu phần nguyên bằng nhau thì so sánh các chữ số ở sau dấu phẩy theo thứ tự từ trái sang phải.

So sánh số thập phân ở các cặp số sau:

a) 6,256 và 9,374

b) 3,8273 và 3,8265

Lời giải:

a) Phần nguyên 6 < 9 => 6,256 < 9,374

b) Phần nguyên của 2 số đều bằng 3 nên ta xét các số sau dấu phẩy thì thấy 7 > 6 => 3,8273 > 3,8265

Dạng 3: Làm tròn số thập phân

Khi làm tròn số thập phân bạn cần phải xác định hàng mà ta muốn làm tròn. Sau đó, hãy nhìn vào chữ số bên phải của hàng đó, nếu < 5 thì giữ nguyên, nếu ≥ 5 thì cộng thêm 1.

Ví dụ: Làm tròn số 23,4564 đến hàng phần trăm thì ta được 23,46.

Dạng 4: Bài tập ứng dụng với số thập phân.

Bạn Hoa đi chợ mua 2,5 kg bơ với giá 25.000 đồng/kg và 1,5 kg ổi với giá 30.000 đồng/kg. Vậy Hoa cần trả tổng cộng bao nhiêu tiền?

Lời giải:

Tiền bơ = 2,5 x 25.000 = 62,500 đồng

Tiền ổi = 1,5 x 30.000 = 45.000 đồng

=> Tổng tiền = 62.500 + 45.000 = 107.500 đồng.

Bài viết trên đã giới thiệu đến bạn các khái niệm cơ bản cùng các dạng bài tập về cách chia, làm tròn số thập phân là gì. Đây là những kiến thức quan trọng, giúp bạn áp dụng hiệu quả trong học tập, công việc và cuộc sống hàng ngày. Hãy tìm thêm nhiều bài toán liên quan để thực hành, đồng thời đừng quên củng cố hiểu biết về phân số thập phân là gì nhé!

• Xem thêm các bài viết mới nhất tại chuyên mục: Giáo dục; Góc Học & Day 4.0