Khám phá nơi giao thoa của 16 tuyến cáp quang, chỉ một sự cố nhỏ cũng đủ khiến Internet toàn cầu "tê liệt"

Cáp internet Asia-Africa-Europe-1 có chiều dài 25,000km dọc theo đáy biển, nối Hồng Kông với Marseille, Pháp. Khi đi xuyên qua Biển Đông và hướng về phía Châu Âu. Tuyến cáp này giúp cung cấp kết nối internet đến hơn mười quốc gia, từ Ấn Độ đến Hy Lạp (trong đó có Việt Nam). Khi cáp bị cắt vào ngày 7/6 vừa qua, hàng triệu người đã rơi vào tình trạng mạng chập chờn và mất kết nối internet hoàn toàn.

Cáp còn được gọi là AAE-1, đã bị cắt đứt khi nó đi qua đất liền ở Ai Cập, lập tức gây ra các tác thiệt hại rất lớn. Theo Rosalind Thomas, giám đốc điều hành của SAEx International Management cho biết: “Nó đã ảnh hưởng ít nhất 7 quốc gia và hàng loại dịch vụ trọng yếu bị ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng”. Trong đó, Ethiopia mất 90% kết nối và Somalia sau đó cũng bị ảnh hưởng 85%. Các dịch vụ đám mây của Google, Amazon và Microsoft cũng bị gián đoạn.

Mặc dù kết nối được khôi phục trong vài giờ sau đó, nhưng sự cố của AAE-1 đã cho thấy được sự mong manh của hơn 550 tuyến cáp internet dưới biển trên thế giới.

Cùng với vai trò lớn của Ai Cập và Biển Đỏ đối với cơ sở hạ tầng internet, mạng lưới cáp quang dưới nước trở thành một phần trọng yếu, xương sống của internet, đảm nhiệm phần lớn dữ liệu trên toàn cầu, đồng thời liên kết với các mạng lưới khác nhau như cột mạng sóng di động và kết nối Wi-Fi, cáp ngầm kết nối New York với London và Australia với Los Angeles.

Điểm nhạy cảm nhất của internet là khu vực Biển Đỏ ở Ai Cập, nơi có 16 tuyến cáp quang đã vượt qua 1,200 km vượt qua Biển Đỏ trước khi chúng vượt qua đất liền ở Ai Cập để đến với biển Địa Trung Hải và nối Châu Âu với Châu Á.

Trong hai thập kỷ qua, khu vực này được xem là một trong những điểm kết nối Internet lớn nhất thế giới, nhưng lại dễ bị tấn công nhất, chúng thường gặp các sự cố do mỏ neo tàu kéo qua và động đất.

Khu vực này gần đây cũng đã nhận được nhiều sự chú ý từ Nghị viện Châu Âu, trong một báo cáo vào tháng 6, cơ quan này đã nhấn mạnh rằng khu vực này là nguy cơ gây gián đoạn internet trên diện rộng. Điểm nghẽn nguy hiểm nhất đối với EU liên quan đến tuyến đường giữa Ấn Độ Dương và Địa Trung Hải qua Biển Đỏ vì các kết nối cốt lõi đến Châu Á đều qua tuyến này, đồng thời lo ngại nó có thể bị tấn công từ những người theo chủ nghĩa cực đoan, khủng bố hoặc cướp biển.

Nhìn vào Ai Cập trên bản đồ các tuyến cáp internet dưới biển của thế giới thì ngay lập tức sẽ thấy rõ lý do tại sao các chuyên gia internet lại quan tâm đến khu vực này như vậy trong nhiều năm qua. 16 tuyến cáp tập trung gần một chỗ và xuyên qua Biển Đỏ và chạm đất ở Ai Cập, nơi chúng thực hiện một cuộc hành trình dài hơn 100km xuyên đất nước để đến biển Địa Trung Hải.

Người ta ước tính rằng khoảng 17% lưu lượng truy cập internet trên thế giới đi dọc theo những tuyến cáp này và đi qua Ai Cập. Alan Mauldin, giám đốc nghiên cứu của công ty nghiên cứu thị trường viễn thông TeleGeography, cho biết năm ngoái khu vực này có dung lượng 178 Terabit, tương đương 178,000,000 Mbps và Hoa Kỳ có tốc độ internet gia đình trung bình là 167 Mbps.

Trong khi Starlink của Elon Musk đã phổ biến internet vệ tinh nhưng loại hệ thống này không thay thế được cho cáp dưới nước. Vệ tinh được sử dụng để cung cấp kết nối ở các địa điểm nông thôn hoặc dự phòng khẩn cấp, nhưng chúng không thể thay thế hoàn toàn cơ sở hạ tầng vật lý.

Tuy nhiên, nỗ lực lớn nhất để qua mặt Ai Cập đến từ Google. Vào tháng 7 năm 2021, công ty tuyên bố họ đang tạo ra tuyến cáp ngầm Blue-Raman sẽ kết nối Ấn Độ với Pháp. Cáp đi qua Biển Đỏ, nhưng thay vì băng qua đất liền ở Ai Cập, nó đến Địa Trung Hải qua Israel.

Google đã không trả lời yêu cầu phỏng vấn, nhưng đường đi của cáp có thể đi kèm với những thách thức địa chính trị của riêng nó. Google đã chia cáp thành hai dự án riêng biệt: Blue chạy qua Israel và đến châu Âu, trong khi Raman kết nối với Ả Rập Xê Út trước khi di chuyển sang Ấn Độ.

Tuyến đường mới dự kiến sẽ sẵn sàng đưa vào hoạt động vào năm 2024, có khả năng tạo tiền lệ cho nhiều tuyến cáp hơn đi qua Israel theo sau đó. Khi một sợi cáp được xây dựng, những sợi cáp khác sẽ đi theo. Madory cho biết thêm: “Thật khó để biến một đề xuất hoặc một ý tưởng hay thành hiện thực, trừ khi bạn là Google và bạn có quỹ tài chính vô hạn để làm những việc này.”

Cuối cùng, Ai Cập sẽ luôn là trung tâm của các kết nối internet của Châu Âu và Châu Á, không thể thay đổi vị trí địa lý. Tuy nhiên, Mauldin nói, cần phải làm nhiều hơn nữa để bảo vệ các cáp internet dưới nước trên thế giới, vì mọi người đều phụ thuộc vào chúng. 'Điều cực kỳ quan trọng đối với an ninh quốc gia, đối với nền kinh tế, là duy trì hoạt động của những thứ này.'

• Xem thêm các bài viết chuyên mục Khám phá