Mối lương duyên nghìn tỷ: ARM nhỏ bé đã và đang là vận mệnh của "đế chế" Apple

Ai cũng biết rằng ARM đóng một vài trò quan trọng trong các thiết bị di động. ARM không sản xuất chip, nhưng công ty tạo ra các công nghệ cốt lõi để các công ty như Apple, Samsung, Huawei, MediaTek... thiết kế và sản xuất ra những bộ xử lý cho riêng mình.

Và mặc dù không quá lớn với định giá hồi 2016 khi được bán cho tập đoàn Softbank với con số hơn 30 tỷ USD. Có thể nói là khá nhỏ bé khi so với tập đoàn ngàn tỷ như Apple như ARM và nắm giữ vận mệnh của cả một ngành công nghiệp. Không có Google Huawei vẫn sống tốt, nhưng thiếu ARM công ty Trung Quốc đang đứng ngồi không yên.

Trong quá khứ, ARM còn từng đôi lần vực dậy Apple trước bờ vực của sự lụi tàn. Và trong tương lai, ARM còn có thể được trang bị trên những chiếc máy Mac mở ra một tương lai hoàn toàn mới, đánh bật sự thống trị của bộ xử lý x86 trên PC nhiều thập kỷ.

ARM, Acorn và Apple

ARM có nguồn gốc từ công ty Acorn của Anh. Mặc dù ít được biến đến tại Mỹ nhưng công ty đã rất nổi tiếng ở Anh do đứng sau BBC Micro, công ty sở hữu Commodore 64 được sử dụng rộng rãi ở nhiều trường học. Nhờ thành công ban đầu đó giúp Acorn có thể lên kế hoach cho tương lai.

Năm 1983, Dự án máy Acorn RISC đã được bắt đầu. RISC (Reduced Instruction Set Computer) là bộ xử lý không thể hoạt động với nhiều lệnh như CISC thông thường nhưng nó hoạt động nhanh hơn. Nó đủ mạnh và nhanh đến mức bù đắp được cho yếu điểm yêu cầu trải qua nhiều bước để hoàn thành công việc.Bên cạnh sức mạnh vượt trội, RISC còn tiêu thụ ít năng lượng hơn - và đó là điều Apple quan tâm. Vào cuối những năm 1980, Apple bắt đầu làm việc với Acorn và sau đó vào ngày 27 tháng 11 năm 1990, hai công ty đã hợp tác với nhà sản xuất chip VLSI Technologies để thành lập một công ty.Công ty được đặt tên là Advanced RISC Machines Ltd. (vì vậy được gọi tắt là ARM), và Apple đã trả 3 triệu đô la để sở hữu 43% công ty. Mục đích là thiết kế một bộ xử lý ARM cho Newton MessagePad ra đời vào năm 1993.

Cũng trong năm đó, ARM lo ngại mình bị gắn liền với việc sản xuất bộ xử lý cho một thiết bị, công ty đã bắt đầu cấp phép công nghệ của mình cho các công ty khác. Đây là một động thái khá lạ vào thời điểm đó, nhưng đây cũng là quyết định quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của cả thế giới công nghệ sau này.

Cuối năm đó, Texas Instruments đã trở thành khách hàng và trải tiền bản quyền cho ARM. Ngay sau đó, mọi người tại Texas Instruments đã thuyết phục Nokia tham gia ARM. Năm 1994, Nokia 6110 được phát hành. Song song với việc mở rộng cấp phép cho nhiều công ty khác, lúc này chính chiếc Newton của Apple lại đang gặp phải vấn đề, thiết bị không bán được nhiều như kỳ vọng.

ARM cứu Apple lần đầu tiên

Vào năm 1997, trước bờ vực phá sản Steve Jobs quay trở lại với tư cách CEO tạm thời. Ông đã ra hàng loạt quyết định quan trọng đưa Apple vực dậy. Một trong những điều ít biết đó là Bill Gates đã đồng ý đề nghị giải cứu công ty của Steve Jobs với số tiền 150 triệu USD. Một con số khá lớn thời điểm đó, và hành động này của Bill Gates thực sự đã khiến cả thế giới sau này phải nể phục. Thay vì dìm chết đối thủ thì ông lại giúp đối thủ duy nhất của mình vực dậy.

Bên cạnh đó, Jobs cũng quyết định hủy bỏ phát triển các sản phẩm như Newton và bán một lượng lớn cổ phần trong ARM. Không rõ thời điểm đó công ty đã bán được bao nhiêu, nhưng đến tháng 2/1999 Apple chỉ còn sở hữu 14.8% ARM - và đã kiếm được 1.1 tỷ đô la từ đó. Số tiền này gấp 365 lần khoản đầu tư 3 triệu USD ban đầu

Sau đó vào 2001, chiếc iPod đầu tiên đã xuất hiện và tất nhiên cũng được phát triển dựa trên bộ xử lý ARM, và sau đó rất nhiều thiết bị khác của công ty được trang bị những con chip có kiến trúc ARM.

Intel - iPhone và điều ít biết

Dù thành công với ARM trong iPod, thế nhưng có thể bạn không biết ban đầu Apple đã đề nghị Intel phát triển bộ xử lý cho iPhone. Tuy nhiên thời điểm đó Intel cho rằng iPhone chỉ bán được số lượng hạn chế, trong khi chi phí phát triển bộ xử lý lại rất lớn. Có thể đến hiện tại Intel đã phải hối hận với quyết định trước đây của mình, nhưng cũng có thể nếu thời điểm đó Intel nhận lời sẽ không có một Apple nghìn tỷ như bây giờ.

Và sau khi bị Intel từ chối, ARM lại tiếp tục cứu Apple lần thứ hai. Lúc đó Apple đã làm việc với ARM để thiết kế bộ xử lý và sau đó thuê Samsung gia công bộ xử lý cho chiếc iPhone đầu tiên của mình.

ARM tiếp tục là cứu cánh cho iPhone

Hồi 2010, khi chiếc iPad đầu tiên ra đời đã có nhiều tin đồn cho rằng Apple sẽ mua lại ARM. Thời điểm đó công ty thiết kế chip được định giá 8 tỷ USD, không rõ vì sao sau đó Apple rút lui để rồi đến 2016 Softbank đã mua lại với giá hơn 30 tỷ USD.

Sau khi về tay Softbank, ARM vẫn tiếp tục thiết kế chip cung cấp cho rất nhiều đối tác trong đó có Apple. Không rõ công ty nghìn tỷ có từng hối hận việc từ chối mua ARM hay không nhưng ngay sau đó đã đầu tư rất nhiều vào các nhóm thiết kế bộ xử lý riêng để tùy biến sâu kiến trúc có sẵn.

Và bằng một cách nào đó, có thể là một thỏa thuận không được công khai mà hồi 2013, Apple đã bất ngờ trình làng iPhone 5s với bộ xử lý A7 64 bit. Thời điểm đó thậm chí công ty sản xuất chip di động hàng đầu Qualcomm còn chưa làm việc trên nền tảng 64 bit vậy mà Apple đã có đủ thời gian nghiên cứu và phát triển chúng thành một con chip hoàn chỉnh. Cũng có thể vì để Apple dẫn trước, trong năm 2014 Qualcomm đã quá vội vàng giới thiệu Snapdragon 810 64 bit với thất bại thảm hại vì lỗi quá nhiệt.

Từ đó đến nay, Apple ngày càng tùy biến sâu bộ xử lý A của mình. Trước đây vì có ít nhân hơn, các bộ xử lý iPhone thường có điểm hiệu năng đa nhân thua kém khá nhiều so với Android. Nhưng kể từ A11 Bionic, Apple đã kích hoạt cả 6 nhân hoạt động đồng thời và khiến Qualcomm cũng như nhiều công ty khác sản xuất chip ARM 'hít khói'. Apple A12X trên iPad Pro 2018 cho đến bây giờ vẫn là bộ xử lý ARM nhanh nhất trên các thiết bị di động được bán ra thị trường, bởi A12Z trên iPad Pro 2020 cơ bản cũng chỉ là A12X thêm một nhân đồ họa.

Và ngay cả với chiếc iPhone SE 2020 mới ra mắt gần đây, mặc dù có mức giá chỉ hơn 10 triệu đồng nhưng Apple có thể tự tin tuyên bố nhanh hơn cả những chiếc điện thoại Android nhanh nhất.

Tương lai mối lương duyên ARM và Apple

Với khả năng tùy biến sâu kiến trúc ARM và khai thác được những ưu điểm tuyệt vời như hiệu quả năng lượng ấn tượng, tốc độ phát triển nhanh. Mỗi thế hệ sau luôn cho hiệu năng hơn đến hàng chục, thậm chí là vài chục % thế hệ trước, trong khi đó Intel lại dậm chân tại chỗ với tiến trình 14nm.

Vì lẽ đó, Apple đã và đang chuẩn bị cho một bước chuyển mình lớn trên những chiếc máy Mac của mình. Những chiếc Mac sử dụng bộ xử lý ARM đầu tiên được cho là sẽ được ra mắt ngay cuối năm nay hoặc đầu năm sau mở ra một kỷ nguyên mới về sự hợp tác và phát triển giữa hai công ty.

Việc sử dụng ARM cho bộ xử lý trong máy Mac không chỉ giúp Apple giảm dần sự phụ thuộc vào Intel mà còn giúp công ty tiết kiệm chi phí, dễ dàng ra mắt các thiết bị mới theo đúng kế hoạch, cải thiện hiệu năng cũng như tăng đáng kể thời lượng pin cho những chiếc MacBook mỏng nhẹ.