Làm thế nào để tránh tình trạng bị nghẽn cổ chai trên PC

Với game thủ PC, “nghẽn cổ chai” (bottleneck) là một “ông kẹ” mà ai ai cũng muốn tránh xa. Nhưng để làm được điều này thì lại không phải dễ, đặc biệt là với những người chưa có nhiều kinh nghiệm hay hiểu biết về phần cứng máy tính.

Để giúp các bạn hiểu rõ hơn về nghẽn cổ chai và nguyên nhân gây ra hiện tượng này, Sforum xin được chia sẻ cùng các bạn tất cả những điều cần biết và cách né tránh hiện tượng này. Những tri thức này sẽ giúp chúng ta build PC giá rẻ mạnh mẽ hơn và tiết kiệm hơn.

Nghẽn cổ chai là gì?

Trong một dàn PC lý tưởng, mọi linh kiện sẽ hoạt động một cách đồng bộ với nhau, đạt đến mức hiệu năng tối đa mà chúng được thiết kế và không một linh kiện (hay nhóm linh kiện) nào bị quá tải hoặc rảnh rang. Khi một PC không thể đạt được trạng thái này, tức là có linh kiện phải chạy ở tốc độ tối đa trong khi các linh kiện khác vẫn nhẹ nhàng, đó là lúc PC bị nghẽn cổ chai.

Tình trạng này không nhất thiết chỉ xảy ra với các PC được trang bị linh kiện khủng, mà ngay cả các dàn máy với cấu hình thấp cũng có thể mắc phải. Bất kỳ linh kiện nào cũng có thể là thủ phạm gây nghẽn cổ chai, nhưng game thủ thường chỉ chăm chăm vào CPU và GPU.

Tại sao nghẽn cổ chai giữa CPU và GPU lại được chú trọng?

Như bạn đã biết bên trên, nghẽn cổ chai không bị giới hạn vào CPU và GPU, nhưng chúng được chú trọng bởi đây là những linh kiện quan trọng, trực tiếp ảnh hưởng đến hiệu năng khi sử dụng máy tính.

Lấy ví dụ khi chúng ta chơi game, CPU chịu trách nhiệm xử lý các vấn đề như âm thanh, vật lý, netcode, vị trí các vật thể,… trong khi GPU sẽ tạo ra các hình ảnh theo hướng dẫn và kết quả tính toán của CPU. Kết quả của quá trình này là những hình ảnh mà bạn thấy trên màn hình. Nếu GPU mạnh hơn CPU và hoàn tất việc xử lý hình ảnh trước khi CPU gửi kết quả mới, GPU sẽ rảnh rỗi và không thể tạo ra khung hình mới. Lúc này chúng ta nói rằng CPU làm nghẽn cổ chai.

Điều tương tự cũng có thể xảy ra ở phía ngược lại, khi CPU gửi kết quả mới quá nhanh trong khi GPU vẫn còn bận rộn với kết quả cũ. Nhưng dù là theo hướng nào thì sự lãng phí cũng đang xảy ra, khi một trong hai linh kiện không đạt được hiệu suất cao nhất. Game thủ sẽ có trải nghiệm tốt hơn khi CPU và GPU có hiệu năng sát nhau hơn.

Những gì gây ra nghẽn cổ chai, và cách khắc phục?

Khi lên kế hoạch build một dàn máy tính mới, rất nhiều người chỉ nghĩ đến khả năng tương thích giữa các linh kiện, mà bỏ qua mức độ tương đồng của chúng. Cũng như một thanh RAM bus 3200 sẽ không chạy hết công suất khi cắm vào khe 2666, một card đồ họa RTX 3090 sẽ không thể phát huy hết sức mạnh của mình khi cắm chung với một CPU chỉ 3 triệu đồng.

CPU và GPU

Để chọn được CPU và GPU đúng, chúng ta cần biết rõ về nhu cầu sử dụng của mình. Một game thủ vừa chơi game AAA vừa livestream sẽ cần CPU khủng hơn so với một nhân viên văn phòng thỉnh thoảng “gỡ mìn” trên máy tính. Trong trường hợp bạn là game thủ, hãy tham khảo danh sách các CPU tốt cho mục đích chơi game của chúng tôi tại đây.

Sau đó, bạn nên nghĩ tới những tựa game mà mình yêu thích cũng như độ phân giải của màn hình mình sẽ chơi. Nếu muốn chiến game AAA trên một màn hình khủng 2560x1440 hoặc thậm chí là 4K, game thủ sẽ cần đến một card đồ họa khủng với dung lượng RAM lớn, trong khi các tựa game đơn giản hoàn toàn có thể chạy được trên đồ họa tích hợp. Nhưng dù gì đi nữa, bạn không nên “nhất bên trọng, nhất bên khinh” khi lựa chọn hai linh kiện này.

RAM

RAM thường không phải là nguyên nhân gây nghẽn cổ chai khi chơi game, trừ khi bạn không lắp đủ RAM. Với hầu hết game hiện đại, 8GB RAM là mức khởi đầu tốt, nhưng 16 GB RAM cũng đang dần trở thành tiêu chuẩn mới. Nó cũng phụ thuộc vào việc bạn dùng máy tính làm gì, chẳng hạn nếu chỉ chơi game thì không cần nhiều RAM như khi vừa chơi, vừa chat trên Discord của Sforum, vừa lướt web tìm hướng dẫn.

Nói một cách tổng quát thì khi chơi game, tốc độ RAM không quan trọng bằng dung lượng RAM. Hãy kiểm tra xem bo mạch chủ mà bạn đang có hỗ trợ tốc độ RAM tối đa là bao nhiêu, và lắp tối thiểu 16 GB RAM với bus phù hợp vào đó.

Ổ đĩa lưu trữ

Các ổ cứng cũng có thể gây nghẽn cổ chai, nhưng chúng thường ít khi trực tiếp ảnh hưởng đến thiết lập đồ họa của game thủ mà thường tác động đến thời gian load game nhiều hơn. Giải pháp đơn giản nhất để cải thiện tình trạng này là nâng cấp lên một ổ SSD hoặc NVMe nếu bo mạch chủ của bạn có sẵn khe cắm.

Màn hình

Có thể bạn sẽ nghĩ Sforum nói đùa, nhưng thật ra thì màn hình cũng có thể gây ra “nghẽn cổ chai”. Ví dụ bạn có một màn hình 60Hz nhưng card đồ họa lại sản xuất ra 90 khung hình / giây, thì sẽ có 30 khung hình bị lãng phí. Nhưng nếu bạn có màn hình 240Hz thì lúc này card đồ họa lại là thủ phạm gây bottleneck vì chúng ta cần thêm đến 150 khung hình / giây nữa để tận dụng khả năng của màn hình này.

Làm thế nào để có một dàn máy cân bằng, không nghẽn cổ chai?

Một trong những thế mạnh của những bộ máy ráp sẵn là việc nó đã được thiết kế và tính toán cho cân bằng. Bạn có thể tìm thấy một số dàn máy như vậy ở cuối bài viết này. Tuy nhiên không phải ai cũng thích mua máy ráp sẵn vì nhiều lý do khác nhau, nên Sforum sẽ đưa ra vài ví dụ đơn giản về một cấu hình cân bằng để bạn tham khảo:

Dàn máy chơi game tầm trung:

• CPU: Intel Core i5 10600K
• GPU: Nvidia GeForce RTX 2060
• RAM: 8GB
• Ổ cứng: 512GB SSD.
• Màn hình: 1920x1080/144Hz

Dàn máy chơi game cao cấp:

• CPU: Intel Core i7 10700K
• GPU: Nvidia GeForce RTX 3070
• RAM: 16GB
• Ổ cứng: 512GB SSD/1TB HDD
• Màn hình: 2560x1440/144Hz hoặc 1920x1080/240Hz

Dàn máy chơi game đỉnh cao:

• CPU: Intel Core i9 10900K
• GPU: Nvidia GeForce RTX 3090
• RAM: 32GB
• Ổ cứng: 1TB SSD/2TB HDD
• Màn hình: 3840x2160/120Hz hoặc 2560x1440/240Hz hoặc 1920x1080/ 360Hz.

Một dàn máy cân bằng không chỉ đem lại cho bạn trải nghiệm chơi game tốt hơn, mà nó còn đảm bảo rằng luôn chạy ở hiệu năng tối đa bất kể bạn dùng nó cho mục đích gì. Hi vọng rằng bài viết này của Sforum đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nghẽn cổ chai và cách để né tránh. Hẹn gặp lại các bạn trong những bài viết sau với nhiều thông tin thú vị hơn.