Tết Đoan Ngọ là gì? Nguồn gốc, ý nghĩa Tết Đoan Ngọ

Tết Đoan Ngọ là một trong những ngày tết theo âm lịch quan trọng đối với người Việt Nam. Trong ngày Tết này, người dân sẽ bày mâm cúng gần như tương tự với Tết Nguyên Đán. Hãy cùng Sforum tìm hiểu kỹ hơn Tết Đoan Ngọ là gì, Tết Đoan Ngọ năm 2024 trúng vào thứ mấy ngay trong bài viết sau đây.

Xem thêm: Văn khấn Tết Đoan Ngọ 2024 cổ truyền chuẩn đầy đủ nhất

Tết Đoan Ngọ là gì?

Tết Đoan Ngọ tại một số địa phương sẽ được gọi là Tết Đoan Dương, Tết diệt sâu bọ, Tết nửa năm hoặc Tết giữa năm.

“Đoan” nghĩa là mở đầu, còn “Dương” của “thái dương” ý chỉ mặt trời. “Ngọ” là canh ngọ từ lúc 11 giờ đến 13 giờ cũng là lúc mặt trời lên cao nhất. Theo lịch âm của người phương Đông, ngày Tết này sẽ diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 hàng năm. Nếu năm nhuận vào tháng 5 thì sẽ chọn tháng 5 đủ để tổ chức Tết giữa năm.

Vào ngày này, người dân sẽ bày biện mâm cúng và tổ chức một số hoạt động theo truyền thống như đua thuyền. Vào những năm gần đây, các hoạt động này đang dần ít đi bởi dịch bệnh và ảnh hưởng của lối sống hiện đại.

Bên cạnh đua thuyền, vào Tết Đoan Dương, nhiều gia đình sẽ làm túi thơm để treo trong nhà. Đây cũng là truyền thống lâu đời có nguồn gốc từ Trung Hoa. Túi thơm thường có chứa hùng hoàng, lưu huỳnh hoặc một hợp chất chứa lưu huỳnh. Hùng hoàng sẽ được kết hợp với nhiều hương liệu khác để giúp đuổi rắn, rết, bọ cạp,... Hiện nay, nhiều gia đình người Hoa và dân tộc ít người vẫn duy trì tập tục làm túi thơm này.

Tết Đoan Ngọ 2024 trúng vào thứ mấy?

Tết Đoan Ngọ 2024 trúng vào thứ 2, ngày 10/6 dương lịch (tức ngày 5/5 âm lịch).

Ý nghĩa Tết Đoan Ngọ

Tết giữa năm mang ý nghĩa cảm ơn đất trời trong mùa vụ cũ và cầu mong cho mùa tiếp theo cũng được bội thu. Theo quan niệm dân gian, nếu không cúng thì sẽ khiến vụ mùa thất bát, dịch bệnh hoành hành và nhiều điều xấu khác. 

Hiện nay, dù số người làm nông nghiệp đã giảm đáng kể nhưng Tết giữa năm vẫn diễn ra ở hầu hết mọi gia đình. Hơn nữa, không có nhiều gia đình biết đến điển tích và nguồn gốc của Tết nửa năm, đặc biệt là gia đình trẻ. Tuy nhiên, nhiều người vẫn cúng bái trong ngày này theo tập tục được truyền qua nhiều thế hệ. Mục đích là để cầu bình an và may mắn cho gia đình trong nửa năm tiếp theo.

Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ

Nếu nói về nguồn gốc, có khá nhiều cách lý giải về ngày này. Với người Việt thì đó là câu chuyện về Đôi Truân. Đây cũng là truyền thuyết lý giải cho cái tên Tết diệt sâu bọ. Chuyện là ngày xưa, nông dân thường mở tiệc ăn mừng sau khi thu hoạch nếu được mùa. Bỗng nhiên vào một ngày, trong lúc ăn mừng thì sâu bọ lại kéo đến phá hoại mùa màng nhanh chóng.

Khi đó, một người tên Đôi Truân đã xuất hiện và bày kế cho người dân. Ông dặn mọi người cần lấy bánh tro và trái cây làm mâm cúng rồi ra trước nhà tập thể dục. Người dân bắt đầu thực hiện theo và sâu bọ đã đi mất. Vì vậy, vào ngày này hàng năm, mọi người đều làm theo lời Đôi Truân và đặt tên cho ngày mùng 5 tháng 5 hàng năm là Tết diệt sâu bọ.

Bên cạnh chuyện về Đôi Truân, còn có điển tích của Khuất Nguyên. Các nhà sử học đã ghi nhận Tết giữa năm ra đời có liên quan chặt chẽ đến Khuất Nguyên.

Khuất Nguyên là công thần thời Chiến Quốc nhưng lại bị đày ra Giang Nam vì đã ngăn cản vua làm điều sai trái. Sau đó, vì quá nhục chí nên ông đã quyên sinh ở sông Mịch La. Người đời vì xót thương cho ông nên đã chọn ngày mùng 5 tháng 5 làm ngày tưởng nhớ và đặt tên là Tết Đoan Ngọ. Tuy nhiên, vẫn chưa tìm được thông tin nào cho thấy sự liên quan giữa Khuất Nguyên và ngày Tết này..

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ Việt Nam chuẩn nhất

Vào dịp Tết này, người dân Việt Nam thường sẽ bày mâm cúng gia tiên hay còn gọi là cúng trong nhà nhưng lại không biết Tết Đoan Ngọ cúng gì. Thực ra, mâm cúng thường có những món sau:

• 9 hoa đồng tiền màu đỏ
• Mâm cơm chay
• Bánh gói chay
• Ba chén rượu: Một số gia đình sẽ thêm màu hoặc hùng hoàng vào rượu để có ba chén màu trắng, đỏ và vàng.
• Cơm rượu
• Vàng mã: Vàng mã cho ngày mùng 5 tháng 5 sẽ được cửa hàng vàng mã đóng gói thành một bộ hoàn chỉnh. Bạn chỉ cần ra mua một bộ thay vì chọn mua từng món.
• Mâm ngũ vị: Theo dân gian, mâm ngũ vị cần có hoa quả có vị cay, đắng, chua, mặn và ngọt. Tuy nhiên, không nhất thiết phải có đủ vị, nhiều gia đình vẫn chỉ chọn ngẫu nhiên để cúng.
• Ba chén nước trà
• Vài nhánh đài sen

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ cầu xin Ngọc Hoàng Đại Đế và Thần Tiên

Vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, mỗi gia đình sẽ chuẩn bị mâm cúng để cầu xin Ngọc Hoàng Đại Đế và các vị Thần Tiên ban cho sức khỏe, bình an và may mắn. Mâm cúng Tết Đoan Ngọ thường được chuẩn bị với những vật phẩm đơn giản nhưng mang ý nghĩa sâu sắc, bao gồm:

• Trái cây: Theo quan niệm dân gian, những loại trái cây như bưởi, vải, mận, đào, mơ, xoài… tượng trưng cho ngũ hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ, giúp mang lại sự cân bằng và may mắn cho gia chủ.
• Các loại bánh: Bánh tro, bánh gio hoặc bánh rán. Mỗi loại tượng trưng cho sự trường thọ, dẻo dai và sung túc.
• Rượu nếp: Tượng trưng cho sự ấm áp, xua đuổi tà ma và mang lại sức khỏe.
• Nến nhang, tiền vàng, hoa tươi, nước trà.

Tết Đoan Ngọ mùng 5 tháng 5 ăn gì?

Tết Đoan Ngọ hay còn gọi là Tết diệt sâu bọ, trong ngày này, ngoài những nghi lễ cúng bái tổ tiên, người Việt còn có phong tục ăn các món ăn đặc biệt mang ý nghĩa đặc biệt như:

• Cơm rượu nếp: Người dân thường ăn cơm rượu để xua đuổi tà ma, bệnh tật và cầu mong sức khỏe dồi dào.
• Thịt vịt: Món ăn tượng trưng cho sự mạnh mẽ, dũng mãnh. \Gỏi: Món ăn tượng trưng cho sự thanh mát, giải nhiệt. 
• Chè kê: Món chè tượng trưng cho sự dẻo dai, trường thọ. 

Sau khi cúng xong, cả gia đình sẽ sum vầy ăn bữa cơm đoàn viên và chia sẻ những câu chuyện vui vẻ. Sforum đã giải đáp thắc mắc Tết Đoan Ngọ ăn gì qua bài viết trên. Tham khảo ngay các sản phẩm chăm sóc sức khỏe được bán tại CellphoneS để làm quà cho người thân nhé.

[Product_Listing categoryid="1532" propertyid="" customlink="https://cellphones.com.vn/nha-thong-minh/suc-khoe-lam-dep.html" title="Danh sách sản phẩm chăm sóc sức khoẻ - làm đẹp đang được quan tâm nhiều tại CellphoneS"]

Lời chúc Tết Đoan Ngọ dành cho người thân, gia đình

Trong ngày Tết đặc biệt này, hãy dành những lời chúc Tết Đoan Ngọ ấm áp và chân thành nhất đến những người thân yêu của bạn nhé. 

• Chúc ông bà, bố mẹ một mùa Tết Đoan Ngọ dồi dào sức khỏe, an khang thịnh vượng. Chúc mọi điều tốt lành sẽ đến với cả nhà trong năm mới.
• Nhân dịp Tết Đoan Ngọ, con, cháu, em… xin gửi đến ông bà, bố mẹ, anh chị… lời chúc sức khỏe, bình an và hạnh phúc.
• Cùng nhau thưởng thức cơm rượu nếp và bánh tro trong ngày Tết Đoan Ngọ, cháu, con, em… mong rằng gia đình mình sẽ luôn sum vầy, hạnh phúc và gắn kết bên nhau.

Nhân dịp Tết Đoan Ngọ, cháu, con, em… xin kính chúc ông bà, bố mẹ, anh chị… sức khỏe dồi dào, vạn sự như ý, luôn thành công và hạnh phúc trong cuộc sống.

Bên cạnh những lời chúc tiếng Việt ý nghĩa, đây là một số lời chúc tiếng Trung ngày Tết Đoan Ngọ mà bạn có thể dành cho người thân, gia đình:

Ngoài những lời chúc trên, bạn cũng có thể sáng tạo thêm những lời chúc riêng để thể hiện tình cảm và sự quan tâm của mình đến những người thân yêu. 

Một vài hình ảnh ngày Tết Đoan Ngọ đẹp

Tết Đoan Ngọ có nhiều ý nghĩa đẹp, thể hiện mong muốn xua đuổi tà ma, bệnh tật và cầu mong sức khỏe, an khang cho gia đình. Dưới đây là một vài hình ảnh đẹp ngày Tết Đoan Ngọ, mang đậm nét truyền thống người Việt:

Gói bánh tro là một hoạt động truyền thống trong ngày Tết Đoan Ngọ, đây cũng là cách để mọi người thể hiện sự quan tâm và yêu thương đối với gia đình. 

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ thường được bày biện đẹp mắt với nhiều loại hoa quả, bánh trái và rượu nếp.

Tết Đoan Ngọ là dịp để các gia đình sum họp, đoàn viên và cùng nhau chia sẻ những khoảnh khắc vui vẻ.

Cơm rượu nếp tượng trưng cho sự may mắn, sức khỏe và sung túc.

Các loại trái cây có màu sắc tươi sáng còn tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc và sức khỏe.

Những điều kiêng kỵ ngày Tết Đoan Ngọ

Bên cạnh những tục lệ và nghi lễ đặc trưng, ngày Tết diệt sâu bọ còn lưu truyền nhiều quan niệm về những điều kiêng kỵ cần chú ý như Tết Đoan Ngọ ăn gì, cúng gì để tránh vận rủi, đón may mắn và tài lộc. 

Kiêng soi gương, ra khỏi nhà vào buổi sáng sớm: Theo quan niệm dân gian, vào buổi sáng sớm ngày này, “quỷ dữ” thường hay xuất hiện và mang theo nhiều vận rủi.

Kiêng đi du lịch, xa nhà và kiêng cãi vã, to tiếng: Tết Đoan Ngọ là dịp để gia đình sum vầy, đoàn tụ. Vì vậy, người xưa quan niệm nên kiêng 2 điều trên để tránh làm tan tác vượng khí, ảnh hưởng đến sự may mắn và bình an của gia đình.

Kiêng làm rơi vỡ đồ đạc: Làm rơi vỡ đồ đạc được cho là điềm báo xui xẻo, ảnh hưởng đến vận may của gia đình.

Các điều kiêng kỵ trong văn hóa dân gian thường dựa trên niềm tin và quan niệm truyền thống, chưa được kiểm chứng bởi khoa học. Tuy nhiên, chúng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn giá trị văn hóa và thể hiện sự trân trọng đối với những phong tục tập quán lâu đời.

Câu hỏi thường gặp

Tết Đoan Ngọ diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm, còn được biết đến tên gọi là ngày Tết sâu bọ. Dù đã quen thuộc với nhiều người, nhưng vẫn còn không ít thắc mắc xoay quanh ngày này như Tết Đoan Ngọ là ngày gì? Tết Đoan Ngọ ăn gì hay Tết Đoan Ngọ cúng gì khiến nhiều bạn tò mò và muốn tìm hiểu thêm. Sforum đã tổng hợp và giải đáp một số câu hỏi thường gặp về ngày lễ truyền thống này.

Tết Đoan Ngọ tiếng Anh là gì?

Tùy vào mục đích sử dụng và ngữ cảnh để dịch Tết Đoan Ngọ sang tiếng Anh. Một số cách thông dụng nhất bao gồm:

• Doan Ngo Festival: Đây là cách dịch sát nghĩa nhất khi giao tiếp với người nước ngoài, đặc biệt là những người quan tâm đến văn hóa Việt Nam.
• Mid-year Festival: Đây là cách dịch phổ biến nhất, thể hiện đúng thời điểm diễn ra lễ hội vào giữa năm.
• Double Fifth Festival: Tên gọi này dựa trên ý nghĩa ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, với hai số 5 được lặp lại.

Tết Đoan Ngọ bắt nguồn từ đâu?

Tết Đoan Ngọ là Tết gì, bắt nguồn từ đâu có lẽ là thắc mắc chung của nhiều người. Theo đó, Tết Đoan Ngọ bắt nguồn từ hai truyền thuyết phổ biến nhất là: Truyền thuyết về vua Hùng và truyền thuyết về nhà thơ Khuất Nguyên của Trung Quốc.

Tết Đoan Ngọ du nhập vào Việt Nam từ rất sớm, gắn liền với những giá trị văn hóa và tín ngưỡng của người dân. Ngày nay, Tết Đoan Ngọ vẫn giữ vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa của người Việt Nam. Đây không chỉ là dịp để tưởng nhớ một vị anh hùng dân tộc mà còn là thời điểm để mọi người sum vầy bên gia đình, thể hiện lòng hiếu thảo và cầu mong cho những điều tốt đẹp trong cuộc sống. 

Tết Đoan Ngọ là cái Tết lớn thứ hai trong năm đối với những quốc gia có sử dụng lịch âm Trung Quốc. Khác với Tết nguyên đán, không phải hộ gia đình nào cũng hưởng ứng Tết giữa năm. Nếu bạn muốn biết thêm những ngày lễ sắp tới tại Việt Nam, hãy tiếp tục cập nhật tại Sforum nhé.