Build PC 100 triệu vẫn giật lag? Có thể bạn đang sai ở 4 điểm này

Là người mê PC, cảm giác nâng cấp linh kiện luôn mang lại sự phấn khích. Nhưng đôi khi, bạn nâng cấp xong mà hiệu năng chẳng tăng bao nhiêu, FPS vẫn vậy, máy vẫn lag? Có thể bạn đang chọn sai linh kiện để nâng rồi đấy!

GPU, RAM đến Mainboard đều cần tương thích và tối ưu lẫn nhau. Quan trọng hơn, đầu tư sai chỗ dễ khiến hiệu suất không cải thiện, nhưng ví thì chắc chắn nhẹ đi.

Vì vậy, trước khi rút hầu bao cho một bản nâng cấp mới, cùng Sforum điểm qua 4 dấu hiệu cho thấy bạn đang nâng cấp sai linh kiện PC — để tránh “tiền mất hiệu năng chẳng thấy đâu” nhé!

 Nâng cấp GPU xịn nhưng FPS vẫn giậm chân?

Khi mình nâng cấp từ RTX 3090 lên RTX 4090 vào năm 2022, kỳ vọng là FPS sẽ tăng mạnh, nhất là sau khi tham khảo các bài benchmark cho thấy hiệu năng cải thiện đến 70%. Nhưng thực tế thì khác hẳn: ở độ phân giải 4K, mức tăng chỉ khoảng 40–50%, thậm chí chỉ tăng ~10% với các game competitive như Valorant ở 1080p.

Lý do? Mình đã vô tình bị nghẽn cổ chai từ CPU – con Ryzen 9 5900X không còn đủ sức “nuôi” 4090 trong nhiều tình huống. Sau khi dùng MSI Afterburner để theo dõi, GPU chỉ hoạt động ở mức 40–60% công suất, cho thấy hiệu suất không được tận dụng triệt để.

Mãi đến khi mình thay CPU sang Ryzen 7 5800X3D, mọi thứ mới thay đổi: GPU được khai thác tốt hơn, FPS cải thiện rõ rệt 30–40%. Bài học rút ra là: đừng nâng cấp VGA đơn lẻ nếu CPU bạn đã cũ, vì GPU mạnh đến đâu cũng không thể phát huy hết hiệu suất nếu hệ thống không cân đối.

RAM nhiều không bằng RAM đúng chuẩn

Việc nâng cấp từ 16GB lên 32GB RAM chắc chắn sẽ mang lại cải thiện rõ rệt cho người chơi game kiêm đa nhiệm - như khi bạn vừa mở nhiều tab trình duyệt, vừa chơi game hoặc làm việc nhẹ. Hệ thống sẽ ổn định hơn, giảm tình trạng giật hình và load game nhanh hơn.

Tuy nhiên, nâng từ 32GB lên 64GB lại là một câu chuyện khác. Trừ khi bạn thường xuyên làm các công việc chuyên sâu như dựng video 8K, xử lý 3D, AI hay chạy máy ảo nặng, thì phần dung lượng thêm sẽ ít được tận dụng, thậm chí gần như không ảnh hưởng đến hiệu năng chơi game thường ngày.

Thay vào đó, người dùng nên chú ý tới tốc độ RAM (bus cao, độ trễ thấp) hoặc chuyển sang chuẩn DDR5 để tận dụng tốt hơn sức mạnh của CPU và giảm hiện tượng nghẽn cổ chai ở độ phân giải 1080p hay 1440p.

Một mẹo nhỏ khác: hãy lắp đầy tất cả khe DIMM để RAM chạy kênh đôi/đôi đối xứng, giúp tăng băng thông. Và nếu bạn vẫn thấy tốc độ load game chậm, rất có thể vấn đề lại nằm ở SSD đã quá cũ hoặc chậm, chứ không phải RAM.

FPS cao nhưng trải nghiệm vẫn kém mượt?

Chi tiền triệu nâng cấp từ RTX 3090 lên 4090, nhưng chơi Valorant vẫn chẳng khác là bao? Đó là bài học đắt giá mình từng trải. GPU mới giúp game nặng đẹp hơn thật, nhưng với các tựa MOBA hay FPS nhẹ, hiệu năng tăng không rõ rệt nếu bạn vẫn dùng màn hình 1080p/240Hz như cũ.

Vấn đề nằm ở chỗ: GPU mạnh mà màn hình không đủ tần số quét thì cũng vô ích. Mình chỉ cảm nhận được sự khác biệt sau khi nâng lên màn hình 1440p/360Hz.

Lời khuyên: Trước khi nâng GPU, hãy đảm bảo màn hình bạn đủ sức “bắt” kịp hiệu suất mới.

Nâng cấp CPU chưa chắc đã khiến tình trạng giật màn biến mất

Nghe có vẻ đúng khi nghĩ CPU mới hơn sẽ giúp game mượt hơn, nhưng thực tế không phải lúc nào cũng vậy. Nếu RAM của bạn chậm hoặc không đủ băng thông, thì dù nâng CPU, hiện tượng giật khung hình (stutter) vẫn sẽ xuất hiện.

Ví dụ: CPU AMD không phải X3D rất nhạy với tốc độ RAM – nếu dùng DDR4 cũ chậm, hiệu năng sẽ “nghẽn cổ chai”. Còn nếu bạn dùng chip như Ryzen 7800X3D thì ít ảnh hưởng hơn vì có bộ đệm L3 lớn bù lại.

Lời khuyên: Trước khi đổi CPU, hãy kiểm tra RAM đủ nhanh chưa. Đôi khi nâng RAM chuẩn DDR5 hoặc giảm độ trễ lại hiệu quả hơn nâng CPU.

Tạm kết: Nâng đúng linh kiện, hiệu quả mới thật sự

Việc nâng cấp linh kiện luôn mang lại sự hào hứng cho người dùng PC, nhưng nếu không cân nhắc kỹ, bạn có thể rơi vào tình trạng “tiền mất hiệu năng chẳng thấy đâu”. GPU mạnh nhưng bị nghẽn bởi CPU cũ, nâng RAM nhưng không tận dụng hết, hay mua CPU xịn mà quên kiểm tra độ tương thích với RAM – đều là những sai lầm dễ gặp.

Thay vì nâng cấp theo cảm tính hay chỉ chạy theo cấu hình đắt tiền, hãy đánh giá toàn bộ hệ thống để đảm bảo các linh kiện phối hợp tốt với nhau. Đó mới là cách nâng cấp thông minh, giúp bạn tận dụng tối đa sức mạnh của từng đồng đầu tư.

Xem thêm:

• So sánh RX 9060 XT 8GB và 16GB: Khi VRAM quyết định trải nghiệm chơi game năm 2025
• So sánh NVIDIA RTX 5060 Ti 8GB vs 16GB qua từng bài test: Cùng tên gọi nhưng một trời một vực
• VRAM là gì? Cần bao nhiêu VRAM để chơi game mượt vào năm 2025?

Nếu như việc nâng cấp linh kiện từng phần hơi "đau đầu", thì mình có thể tham khảo ngay các dàn PC gaming lắp sẵn rất đáng mua tại CellphoneS ngay phía dưới này nhé.