Giới thiệu Wiki - Wikipedia - bách khoa toàn thư trực tuyến

Ngày đăng: 14/09/2021-Cập nhật: 27/11/2023

Bách khoa toàn thư đình đám Wikipedia có nguồn gốc ra đời, đặc điểm và cách sử dụng vô cùng thú vị mà dù có nhiều người dùng nhưng ít ai có thể biết được.

Có lẽ rằng Wikipedia không còn là trang web quá xa lạ đối với chúng ta, đặc biệt là những người trẻ đang sử dụng Internet thường xuyên như một công cụ hỗ trợ không thể thiếu trong công việc và cuộc sống. Những gì chúng ta biết về Wikipedia là một cuốn 'từ điển số' chứa tất cả những thông tin mà chúng ta cần tìm kiếm. Thế nhưng những câu chuyện đằng sau bách khoa toàn thư này về nguồn gốc hình thành, cách hoạt động cùng những điều thú vị khác chắc hẳn vẫn là điều mà ít ai biết được. Chính vì vậy, trong bài viết này chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu những thông tin trên về Wikipedia nhé.

Wiki là gì?

Thoạt đầu, khi nghe đến Wiki chúng ta sẽ nghĩ đây chính là từ viết tắt của bách khoa toàn thư trực tuyến Wikipedia đình đám. Thế nhưng có một sự thật rằng cụm từ này thậm chí còn xuất hiện trước khi mà Wikipedia lần đầu tiên được phát triển và ra mắt. Nguồn gốc của từ Wiki này được cho rằng xuất phát từ tiếng Hawaii và có nghĩa là “nhanh”. Wiki thường được dùng khi chỉ những hệ thống có đặc tính chia sẻ thông tin giúp nhiều người sử dụng có thể tạo mới hoặc đóng góp sửa chữa nội dung của nhau vì khi đó hệ thống sẽ được cập nhật nhanh hơn là việc phải được gửi ý kiến đi và chờ phê duyệt bởi những nhà quản trị trang web.

Wikipedia là gì?

Như đã đề cập Wikipedia là một dạng bách khoa toàn thư trực tuyến được xây dựng dựa trên sự cộng tác của rất nhiều bạn đọc trên toàn thế giới. Ban đầu Wikipedia được chạy trên nền tảng UseModWiki và sau này chuyển sang mã nguồn mở MediaWiki và tất nhiên sẽ mang đặc tính của một trang web “wiki”. Quyển bách khoa toàn thư độc đáo này chính thức thành lập vào từ ngày 15 tháng 1 năm 2001 do Jimmy Wales và Larry Sanger cùng vài người bạn cộng tác khác dựa vào quỹ hỗ trợ phi lợi nhuận của Wikimedia Foundation.

Wikipedia là dự án “bên lề” của Nupedia

Và cũng có một sự thật thú vị khác rằng, trước khi Wikipedia được xuất hiện thì Nupedia - dự án bách khoa toàn thư trên Internet được chú ý nhiều hơn vì sự “chính thống” và được soạn bởi các chuyên gia và được phê duyệt kỹ càng. Và khi đó dự án Wikipedia cũng chỉ được xem như một phần con trong Nupedia. Thế nhưng sự phát triển vượt bậc của wikipedia đã khiến trang Nupedia chính thức ngừng hoạt động từ năm 2003 với chỉ vỏn vẹn 25 bài hoàn chỉnh.

Sự phát triển của Wikipedia

Ban đầu phiên bản Wikipedia chỉ có duy nhất phiên bản tiếng Anh và chỉ trong 3 năm sau đó, đã có hơn 600.000 bài viết được đăng tải và cập nhật bởi hơn 6.000 người với hơn 50 thứ tiếng. Cho đến ngày nay, tròn 2 thập kỷ hình thành và phát triển, trang bách khoa toàn thư Wikipedia đã đạt đến con số 56 triệu bài viết ở tất cả các phiên bản ngôn ngữ, thu hút hơn 1,7 tỷ lượt xem mỗi tháng và là một trong 15 trang web phổ biến nhất trên thế giới theo xếp hạng của Alexa. Trong đó, Wikipedia Tiếng Anh đang nắm giữ phiên bản lớn nhất với hơn 6,2 triệu bài viết.

Wikipedia Việt Nam

Wikipedia Tiếng Việt là phiên bản bách khoa toàn thư wikipedia được viết bằng ngôn ngữ Tiếng Việt và được kích hoạt lần đầu tiên vào tháng 11 năm 2002 với bài viết đầu tiên là về chủ đề Internet Society và cho đến tháng 10 năm sau mới xuất hiện bài viết tiếp theo. Wikipedia Việt chạm mốc 1 triệu bài viết vào giữa năm 2014 và cho đến ngày nay đã đã ghi nhận hơn 1,2 triệu bài viết với 23 nghìn tệp tin đa phương tiện và cũng là website có lượt truy cập nằm top tại Việt Nam.

Cách hoạt động của Wikipedia

Wikipedia nằm trong tổ chức phi lợi nhuận Wikimedia Foundation (WMF), ngoài ra tổ chức này còn quản lý một số sản phẩm khác như Wikibook, Wikiquote, Wiktionary,... Được xem như một dịch vụ hoàn toàn miễn phí: không quảng cáo, không thu phí hội viên,...doanh thu của tổ chức này chủ yếu đến từ việc quyên góp từ người đọc.

Và như đã đề cập ở trên, Wikipedia là một bách khoa toàn thư “mở”, không thuộc quyền sở hữu của bất kỳ cá nhân nào. Toàn bộ các nội dung trên trang web này đều là kết quả của việc cộng tác, chia sẻ thông tin của rất nhiều người trên toàn thế giới. Và người người đã và đang góp phần xây dựng và duy trì bách khoa toàn thư Wikipedia này đều được xem là cộng đồng Wikipedia (Wikipedians). Đó có thể là thành viên của tổ chức, cộng tác viên, tình nguyện viên hay cũng có thể được gọi là biên tập viên đóng góp nội dung cho kho tàng khổng lồ Wikipedia này.

Những sự thật lạ lùng mà bạn chưa bao giờ biết về Wikipedia

Từ đầu tiên được xuất hiện trên “cuốn bách khoa toàn thư” này là Hello World - một chương trình phần mềm đơn giản và quen thuộc đối với các lập trình viên khi bắt đầu với bất kỳ ngôn ngữ lập trình nào.
Bài viết được chỉnh sửa nhiều nhất: WWE wrestlers - giải đấu vật chuyên nghiệp tại Mỹ với hơn 53 nghìn lượt chỉnh sửa.
Wikipedia Monument: tượng đài được thiết kế bởi nhà điêu khắc người Mỹ nhằm vinh danh những người đóng góp cho Wikipedia được đặt tại Quảng trường Frankfurt, Ba Lan năm 2014.
Wikipediholics là cụm từ dùng để chỉ người mắc chứng “nghiện” Wikipedia với những biểu hiện rõ ràng nhất là liên tục “Refresh” lại trang bách khoa toàn thư để theo dõi và cập nhật những nội dung thay đổi mới nhất.
Bài hát chủ đề (theme song) của Wikipedia là “Hotel Wikipedia” được ra mắt năm 2004 và dựa trên ca khúc kinh điển của Eagles “Hotel California”.
Bài viết được tìm đọc nhiều nhất trên Wikipedia trong năm 2020 là “Covid-19 pandemic” (Đại dịch Covid-19).

Tạm kết

Và trên đây là một vài thông tin tổng quát về cuốn bách khoa toàn thư trực tuyến lớn nhất thế giới của chúng ta mang tên Wikipedia. Dù là hai hay nhiều thập kỷ nữa trôi qua thì giá trị và tính ứng dụng của trang web này vẫn vô cùng ý nghĩa và quan trọng. Đừng bỏ qua các thông tin hấp dẫn về mẹo sử dụng máy tính.

Thẻ: Thủ thuật máy tính WikiS