Mỹ sẽ cấm DeepSeek AI như Huawei?

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) không còn là công nghệ của tương lai mà đã hiện hữu và thay đổi cách chúng ta sống, DeepSeek AI sản phẩm đến từ Trung Quốc đang trở thành tâm điểm của cuộc tranh luận toàn cầu.

Liệu DeepSeek AI có phải là động lực thúc đẩy đổi mới công nghệ trên phạm vi quốc tế hay lại là công cụ mới trong cuộc chiến công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc? Bài viết dưới đây sẽ đi sâu phân tích nguồn gốc, công nghệ cốt lõi, ứng dụng và những triển vọng cũng như nguy cơ tiềm ẩn của DeepSeek AI.

DeepSeek AI là bước tiến đột phá từ phương Đông

DeepSeek AI được phát triển bởi Công ty Công nghệ DeepSeek, một startup AI của Trung Quốc được thành lập vào năm 2023 trong bối cảnh chiến lược “Tự lực công nghệ” đang được chính phủ Trung Quốc đẩy mạnh. Sự ra đời của DeepSeek AI không chỉ đánh dấu một bước tiến về công nghệ mà còn phản ánh tham vọng của Trung Quốc trong việc trở thành “quốc gia dẫn đầu AI vào năm 2030”.

Sản phẩm này được hỗ trợ mạnh mẽ bởi các quỹ đầu tư mạo hiểm và những chính sách ưu đãi, đồng thời được định hướng nhằm giảm sự phụ thuộc vào công nghệ cao của phương Tây, đặc biệt trong lĩnh vực chip bán dẫn và phần mềm.

DeepSeek-R1 là một mô hình lý luận sử dụng phương pháp từng bước để giải quyết vấn đề, khiến nó đặc biệt thành thạo trong các nhiệm vụ về vật lý, khoa học và toán học. Mô hình này chứa 671 tỷ tham số, góp phần vào khả năng giải quyết vấn đề của nó. DeepSeek cũng đã phát hành các phiên bản "chiết xuất" nhỏ hơn của R1, dao động từ 1,5 tỷ đến 70 tỷ tham số, phiên bản nhỏ nhất có khả năng chạy trên máy tính xách tay.

Nhờ đó, mô hình có khả năng tạo ra những bài thơ Đường luật tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc bằng trắc và niêm luật, đồng thời có thể viết mã Python tích hợp các thư viện AI “Made in China” như PaddlePaddle, mang lại lợi thế đáng kể trong bối cảnh so sánh với các sản phẩm của phương Tây.

Dữ liệu huấn luyện của DeepSeek AI được xây dựng từ tổng cộng 2,5 nghìn tỷ token, trong đó 60% là dữ liệu tiếng Trung và 40% là dữ liệu đa ngôn ngữ. Sự kết hợp này không chỉ giúp mô hình nắm bắt được những sắc thái đặc trưng của văn hóa Á Đông mà còn hỗ trợ khả năng xử lý ngôn ngữ quốc tế, mở ra nhiều cơ hội ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau.

Cơ hội mà DeepSeek AI mang lại cho ngành AI toàn cầu

Sự xuất hiện của DeepSeek AI đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong bối cảnh thị trường AI trước đó chủ yếu do các ông lớn phương Tây như OpenAI, Google và Anthropic kiểm soát. Trong vòng sáu tháng đầu tiên sau khi ra mắt, DeepSeek AI đã chiếm được 12% thị phần AI doanh nghiệp tại Đông Nam Á, buộc các công ty công nghệ lớn phải điều chỉnh chiến lược giá và dịch vụ của mình.

DeepSeek AI không chỉ là một sản phẩm độc quyền mà còn được phát hành ở phiên bản mã nguồn mở DeepSeek-7B, mở ra cơ hội cho hơn 50.000 nhà phát triển toàn cầu tham gia đóng góp vào hệ sinh thái công nghệ. Chiến lược này giúp tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng và thúc đẩy sự sáng tạo, từ đó xây dựng nên một tiêu chuẩn mới cho ngành AI toàn cầu.

Nhờ khả năng hỗ trợ nhiều phương ngữ của tiếng Trung và tích hợp sẵn các thuật toán kiểm duyệt nội dung phù hợp với quy định của từng quốc gia châu Á, DeepSeek AI đã đáp ứng được nhu cầu đặc thù của các doanh nghiệp khu vực, vốn gặp nhiều khó khăn khi áp dụng các sản phẩm AI đến từ phương Tây.

Mối đe dọa và những thách thức từ DeepSeek AI

Mặc dù DeepSeek AI mở ra nhiều cơ hội phát triển cho ngành AI, song bên cạnh đó cũng tồn tại không ít mối lo ngại về an ninh và chính trị. Các vụ việc liên quan đến vi phạm quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu đã làm dấy lên lo ngại từ cộng đồng quốc tế. Vụ cáo buộc vào tháng 1/2024 của Chính phủ Canada, khi DeepSeek AI bị cho là thu thập trái phép dữ liệu nghiên cứu từ ba trường đại học, đã minh chứng cho những rủi ro tiềm ẩn về quyền riêng tư và an toàn thông tin.

Những báo cáo từ các cơ quan tình báo, như CSIS của Canada, cho rằng mô hình có khả năng nhúng các lỗ hổng bảo mật dưới dạng “cửa hậu” trong mã nguồn, từ đó tạo điều kiện cho các cuộc tấn công mạng quy mô lớn, đe dọa an ninh quốc gia của nhiều quốc gia.

Về mặt thị trường lao động, các dự báo từ Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cho rằng việc ứng dụng rộng rãi DeepSeek AI trong các ngành dịch vụ và sản xuất tại Đông Nam Á có thể thay thế tới 26 triệu việc làm vào năm 2030.

Thực tế, các tập đoàn lớn như Foxconn đã áp dụng hệ thống tự động hóa tích hợp DeepSeek AI tại nhà máy ở Thâm Quyến, dẫn đến việc giảm khoảng 50% lực lượng lao động trong các quy trình sản xuất truyền thống. Sự chuyển đổi này không chỉ gây ra những tác động tiêu cực về kinh tế mà còn đặt ra thách thức trong việc đào tạo lại và chuyển đổi nghề nghiệp cho người lao động.

Tương lai của DeepSeek AI những kịch bản có thể xảy ra

Sự phát triển của DeepSeek AI mở ra nhiều kịch bản tương lai khác nhau. Một kịch bản khả thi là DeepSeek AI có thể trở thành nền tảng tiêu chuẩn cho các quốc gia đang phát triển, theo mô hình tương tự như Android đã thống trị thị trường điện thoại thông minh giá rẻ. Trong bối cảnh này, các quốc gia không có điều kiện đầu tư vào công nghệ cao có thể chuyển sang sử dụng DeepSeek AI.

Qua đó gián tiếp giúp Trung Quốc kiểm soát các chuẩn mực và giao thức của hệ sinh thái AI toàn cầu Mô hình này không những tạo ra một mạng lưới liên kết toàn cầu mà còn thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia thuộc “vùng ảnh hưởng” của DeepSeek AI.

Một kịch bản khác là cuộc đối đầu công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc có thể trở nên rõ nét hơn nếu Mỹ quyết định cấm sử dụng DeepSeek AI, tương tự như trường hợp với Huawei. Trong tình huống đó, thế giới có thể bị chia rẽ thành hai hệ sinh thái riêng biệt: phương Tây với các sản phẩm như ChatGPT và Gemini, và phương Đông với DeepSeek AI và các công nghệ liên quan. Sự phân chia này sẽ gây khó khăn trong việc hợp tác quốc tế ở các lĩnh vực quan trọng như y tế, biến đổi khí hậu và an ninh mạng.

Tuy nhiên, một khả năng khác cũng tồn tại khi DeepSeek AI trở thành cầu nối hợp tác giữa các quốc gia nếu Trung Quốc sẵn sàng tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về minh bạch thuật toán và bảo vệ dữ liệu. Dự án “AI vì Mục tiêu Phát triển Bền vững” của Liên Hợp Quốc đang được đề xuất sử dụng DeepSeek AI để phân tích dữ liệu liên quan đến đói nghèo và các vấn đề toàn cầu khác.

Trong trường hợp này, DeepSeek AI có thể trở thành một ví dụ điển hình cho nền tảng AI minh bạch và được kiểm soát bởi nhiều bên liên quan, góp phần tạo ra sự cân bằng quyền lực trong bối cảnh công nghệ toàn cầu.

Những bài toán đạo đức và pháp lý trong kỷ nguyên AI

Sự phát triển nhanh chóng của DeepSeek AI và các công nghệ AI tiên tiến khác đã đặt ra những câu hỏi hóc búa về đạo đức, pháp lý và trách nhiệm xã hội. Vấn đề sở hữu và kiểm soát dữ liệu trở nên cấp bách khi các hệ thống AI được huấn luyện trên khối lượng dữ liệu khổng lồ.

Các quốc gia và tổ chức cần có sự hợp tác chặt chẽ để xây dựng các khung pháp lý nhằm đảm bảo rằng dữ liệu không bị lạm dụng vào mục đích chính trị hay thương mại một cách không kiểm soát. Đồng thời, quyền riêng tư của người dùng cũng cần được bảo vệ nghiêm ngặt theo các quy định như GDPR, nhằm tránh những hậu quả tiêu cực về mặt xã hội.

Sự thiên vị trong xử lý thông tin và việc sử dụng các thuật toán kiểm duyệt cũng là những vấn đề cần được giải quyết. Các nhà phát triển và công ty sản xuất AI cần xây dựng các cơ chế kiểm soát nội bộ nhằm đảm bảo rằng công nghệ của họ không bị lợi dụng như một công cụ tuyên truyền hoặc thao túng thông tin.

Trong bối cảnh này, sự hợp tác giữa các nhà lập pháp, chuyên gia công nghệ và các tổ chức phi chính phủ là vô cùng cần thiết để đưa ra các tiêu chuẩn đạo đức và quy định pháp lý phù hợp với xu thế phát triển của công nghệ.

Kết luận

DeepSeek AI không chỉ là một sản phẩm công nghệ tiên tiến mà còn là biểu tượng cho những biến động trong trật tự công nghệ toàn cầu. Từ khả năng phá vỡ thế độc quyền của các ông lớn phương Tây cho đến việc thúc đẩy tiêu chuẩn mới cho ngành AI, DeepSeek AI mở ra nhiều cơ hội phát triển cho các quốc gia, đặc biệt là những nền kinh tế mới nổi. Song song với đó, những thách thức về an ninh mạng, bảo mật dữ liệu, tự do ngôn luận và tác động đến thị trường lao động cũng đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ cộng đồng quốc tế.

Trong bối cảnh cuộc đua AI ngày càng gay gắt, việc xây dựng khung pháp lý và các tiêu chuẩn đạo đức quốc tế là điều cần thiết để đảm bảo rằng công nghệ sẽ được phát triển một cách bền vững và có lợi cho toàn nhân loại. Tương lai của AI sẽ phụ thuộc vào cách mà các quốc gia, các doanh nghiệp và cộng đồng toàn cầu hợp tác, giám sát và định hướng phát triển công nghệ theo hướng tạo ra lợi ích chung.

DeepSeek AI, với tất cả những ưu điểm lẫn hạn chế, chính là tấm gương cho một thời đại chuyển mình – nơi công nghệ không chỉ thay đổi thế giới mà còn quyết định quyền lực và định hình tương lai của nhân loại.

Xem thêm:

• So sánh DeepSeek AI và ChatGPT: Mã nguồn mở, tự học siêu đỉnh, liệu OpenAI có "toang" vì đối thủ Trung Quốc?
• Đây là chiếc máy tính nhanh nhất thế giới được dùng để thử nghiệm... vũ khí hạt nhân
•  
• Bài viết chuyên mục Khám phá

Nếu các bạn đang tìm kiếm cho mình laptop AI để đón đầu xu hướng và phục vụ công việc nhanh chóng hơn, hãy ghé ngang CellphoneS để tham khảo ngay link dưới đây nhé.