File vector là gì? Kiến thức cơ bản cho newbie thiết kế

Khi tìm hiểu về hình ảnh kỹ thuật số, nhiều bạn thường thắc mắc file vector là gì. Đây là loại định dạng hình ảnh được sử dụng phổ biến trong thiết kế đồ họa, cho phép phóng to và thu nhỏ mà không làm giảm chất lượng hình ảnh. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ đuôi file dạng vector là gì và các kiến thức cơ bản liên quan.

File vector là gì?

File vector là định dạng ảnh được xây dựng trên cơ sở các phép toán học như đường thẳng, điểm, đường cong để mô tả hình ảnh. Khi bạn phóng to, thu nhỏ hoặc thay đổi kích thước, hình ảnh vector sẽ không bị vỡ hay mất nét vì file sử dụng tọa độ để biểu diễn hình ảnh.

Định dạng tập tin véc tơ được mô tả bằng công thức nên không phụ thuộc vào độ phân giải. Vì vậy, nếu bạn thiết kế logo bằng vector, bạn có thể phóng to logo đó thành tấm biển quảng cáo mà vẫn giữ nét sắc sảo.

Để chạy mượt các phần mềm thiết kế, bạn cần một thiết bị có khả năng xử lý đồ họa ổn định và hiển thị màu sắc chính xác. Tham khảo các dòng laptop chuyên dụng cho designer với hiệu năng cao tại CellphoneS. Xem ngay!

[Product_Listing categoryid="1055" propertyid="" customlink="https://cellphones.com.vn/laptop/do-hoa.html" title="Tham khảo danh sách laptop đồ họa - kỹ thuật được quan tâm tại CellphoneS!"]

Các định dạng File vector phổ biến hiện nay

File định hình ảnh được tạo và xử lý bằng các phần mềm thiết kế chuyên dụng nên định dạng tập tin sẽ phụ thuộc vào chương trình đồ họa đã tạo ra nó. Dưới đây là những đuôi file vector phổ biến thường gặp trong thiết kế.

.ai

Đây là một trong những định dạng vector phổ biến, thường được tạo và chỉnh sửa trực tiếp bằng phần mềm AI (Adobe Illustrator). Đuôi file này giữ nguyên tất cả các thông tin bản vẽ như layer, path, hiệu ứng, gradient. 

Định dạng sẽ cho phép chia tỷ lệ hình ảnh mà không giảm chất lượng, đồng thời giúp lưu trữ toàn bộ thành phần thiết kế với nền trong suốt. Tệp .ai thường được sử dụng trong phương tiện in ấn và đồ họa kỹ thuật số, chẳng hạn như logo, infographics,...

.eps

Định dạng “.eps” (Encapsulated PostScript) là định dạng vector lâu đời, phổ biến trong ngành in để trao đổi file giữa các hệ thống. Loại file đồ họa vector này nổi bật nhờ khả năng tương thích với nhiều phiên bản Adobe Illustrator và các phần mềm thiết kế khác.

Hiện nay, định dạng file vector “.eps” luôn được các xưởng in ấn ưa chuộng. Vì nó đảm bảo hiển thị ổn định và dễ dàng mở trên hầu hết công cụ chỉnh sửa chuyên nghiệp.

.pdf

Định dạng “.pdf” tuy không chuyên biệt cho đồ họa vector nhưng vẫn có thể lưu trữ các đường nét vector rõ ràng và không bị vỡ hình khi phóng to. Điểm mạnh của “.pdf” là tính phổ biến, người dùng có thể mở dễ dàng trên nhiều thiết bị. 

Đồng thời, bố cục và thông tin thiết kế khi in ấn sẽ được giữ nguyên, hình ảnh không mất nét khi phóng to giúp đảm bảo tính nhất quán với độ chính xác cao. Tuy nhiên, nhiều phần mềm chỉ cho phép xem, không thể chỉnh sửa trực tiếp nội dung vector dưới định dạng này.

.svg

Đuôi file vector “.svg” (Scalable Vector Graphics) là định dạng vector tiêu chuẩn cho web, dựa trên XML và có thể chỉnh sửa bằng mã hoặc phần mềm đồ họa. Định dạng này hoạt động tương tự một ngôn ngữ mã hóa, cho phép người dùng dễ dàng tìm kiếm, lập chỉ mục hoặc thêm các đoạn lệnh mở rộng khi cần.

Tập tin “.svg” là định dạng lý tưởng cho web nhờ dung lượng nhỏ, hỗ trợ hiệu ứng động và dễ chèn vào mã HTML, giúp hình ảnh hiển thị mượt mà. Vì vậy, định dạng này thường được sử dụng cho logo, icon, nút giao diện và các yếu tố đồ họa trong web hoặc ứng dụng di động.

.cdr

Đuôi file “.cdr” là định dạng gốc của CorelDRAW, thường dùng trong các thiết kế bản vẽ, logo, tờ rơi trên phần mềm Corel. Phiên bản mới của định dạng vector này cũng được nén ZIP và chứa các file XML bên trong. 

Ưu điểm của file này là có khả năng lưu trữ dữ liệu vector với độ chính xác cao, hỗ trợ nhiều lớp và hiệu ứng phức tạp, giúp người dùng dễ chỉnh sửa. Tuy nhiên, bạn chỉ có thể mở bằng các phần mềm của Corel hoặc một số trình đọc hỗ trợ vì khả năng tương thích với các phần mềm thiết kế khác còn hạn chế.

Ưu và nhược điểm của File Vector

File vector không phụ thuộc vào độ phân giải nên luôn giữ được độ sắc nét khi phóng to hay thu nhỏ. Tuy nhiên, định dạng này vẫn có một số giới hạn nhất định về màu sắc và khả năng hiển thị.

Ưu điểm

Với hàng loạt lợi thế nổi bật, file vector được xem là lựa chọn hàng đầu trong các dự án thiết kế đồ họa chuyên nghiệp vì những lý do:

• Không mất nét khi phóng to/thu nhỏ: Hình ảnh vector không bị pixel hóa, giữ sắc nét ở mọi kích thước.
• Dung lượng nhẹ cho các thiết kế đơn giản: Với hình ảnh đơn giản có đường thẳng, màu sắc ít, dung lượng file vector có thể nhẹ hơn so với ảnh bitmap chất lượng cao.

• Dễ chỉnh sửa: Các phần của ảnh có thể chọn riêng để chỉnh sửa mà không ảnh hưởng toàn bộ thiết kế.
• Thích hợp in ấn chuyên nghiệp: Vì giữ được độ sắc nét và sử dụng nhiều bảng màu khác nhau như hệ màu CMYK hoặc Pantone nên file vector phù hợp với in khổ lớn như băng rôn, biển quảng cáo,...
• Hỗ trợ sản xuất và kỹ thuật: File vector có thể được dùng để điều khiển máy cắt, máy khắc CNC hoặc plotter trong quy trình in ấn và sản xuất.
• Tối ưu cho truyền tải: Dễ dàng gửi qua email hoặc lưu trữ nhờ dung lượng nhẹ, thuận tiện khi làm việc nhóm hoặc chỉnh sửa đa nền tảng.

Nhược điểm

Bên cạnh những ưu điểm, file vector vẫn có một số hạn chế nhất định mà người thiết kế cần lưu ý khi sử dụng:

• Khó mô tả chi tiết ảnh thực: File vector sẽ không phù hợp với ảnh chứa nhiều chi tiết, chuyển màu phức tạp hay hiệu ứng ảnh chụp.
• Yêu cầu phần mềm chuyên dụng để chỉnh sửa: Bạn cần sử dụng AI, Corel, Inkscape,... để chỉnh tập tin vector, không thể thao tác dễ như ảnh PNG trên tất cả phần mềm.

• Đôi khi phức tạp khi chuyển đổi: Khi xuất file hoặc chuyển giữa các format, một số hiệu ứng, material có thể mất hoặc không tương thích.
• Không phù hợp cho ảnh chụp (photo): Ảnh chụp nhiều màu sắc, bóng đổ phức tạp sẽ thích hợp dùng bitmap hơn vector.
• Khó phục hồi khi lỗi dữ liệu: Khi file vector bị hỏng hoặc lỗi, việc khôi phục thường phức tạp do liên quan đến nhiều đối tượng và công thức tính toán.

Những ứng dụng của File vector

Với nhiều ưu điểm như khả năng linh hoạt và độ sắc nét vượt trội, file vector được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như:

• Thiết kế trực quan: Logo, minh họa (illustration), bản đồ, infographic.
• In ấn và quảng cáo: Poster, banner, tờ rơi, hộp giấy.
• Giao diện web và UI/UX: Biểu tượng, icon, hình ảnh web.
• Lĩnh vực kỹ thuật: Bản vẽ, sơ đồ mạch điện, CAD, đồ họa kỹ thuật.
• Thiết bị gia công: Cắt vinyl, cắt laser, khắc CNC.

Sự khác nhau giữa File vector Raster

Khi làm việc với hình ảnh kỹ thuật số, bạn sẽ thường gặp hai định dạng phổ biến là vector và raster (bitmap). Khác với tập tin vector, file raster được hình thành từ một lưới các pixel (điểm ảnh) được sắp xếp theo hàng và cột để tạo thành một hình ảnh hoàn chỉnh.

Mỗi loại tệp đều có cấu trúc và mục đích sử dụng riêng, vì vậy người dùng cần xác định định dạng hình ảnh và phần mở rộng phù hợp cho từng trường hợp cụ thể. Để hiểu rõ hơn sự khác biệt giữa hai loại tệp này, hãy xem bảng so sánh giữa file vector và file raster dưới đây.

Tiêu chí	File vector	File raster
Cơ chế lưu trữ	Hình thành từ công thức toán học (Điểm, đường, đường cong Bézier)	Dựa trên lưới pixel (Ma trận ô màu)
Phóng to, thu nhỏ	Ảnh luôn giữ nguyên độ sắc nét	Bị vỡ hạt hoặc mờ khi phóng lớn hơn độ phân giải gốc
Kích thước file (Nguồn: Adobe)	Nhẹ hơn	Lớn hơn
Hiệu ứng và chuyển màu	Hạn chế trong gradient phức tạp, hiệu ứng ảnh	Hỗ trợ ảnh thực, hiệu ứng bóng, mờ, texture tốt hơn
Ứng dụng	Hình ảnh cần thay đổi kích thước linh hoạt như logo, biểu tượng, in ấn, bản vẽ kỹ thuật,...	Thiết kế chứa nhiều chi tiết phức tạp như ảnh chụp, texture, banner ảnh, background,...

Cách để mở File vector trên máy tính

Hiện nay, người dùng có thể xem hoặc chỉnh sửa file vector bằng các phần mềm chuyên dụng, công cụ trực tuyến hoặc trình duyệt web. Tùy thuộc vào nhu cầu của người dùng và loại thiết bị đang sử dụng, bạn có thể mở tập tin vector bằng những cách như:

• Sử dụng phần mềm chuyên dụng: Adobe Illustrator, CorelDRAW, Inkscape, Affinity Designer cho phép chỉnh sửa toàn bộ đường vector.
• Sử dụng trình duyệt để xem file: Mở file “.svg” trực tiếp trong Chrome, Firefox, Edge. Bên cạnh đó, nhiều tập tin vector có đuôi file là “.pdf” cũng có thể xem bằng trình đọc PDF thông thường.
• Dùng phần mềm để chuyển đổi file: Sử dụng công cụ như Inkscape, Adobe Illustrator hoặc các trang web chuyển đổi để xuất file vector sang các định dạng khác.

Một số lỗi thường gặp khi làm việc với File vector

Trong quá trình thao tác, người dùng vẫn có thể gặp một số lỗi thường xảy ra do sai định dạng, phần mềm không tương thích hoặc lỗi trong quá trình xuất nhập file. Dưới đây là những vấn đề phổ biến bạn cần lưu ý để tránh làm gián đoạn công việc thiết kế:

• Ảnh biến mất hoặc đường nét không hiển thị khi mở file: Do phần mềm không tương thích dạng vector hoặc file bị lỗi.
• Khi chuyển đổi sang bitmap bị mất nét hoặc vỡ hình: Vì xuất file không đúng định dạng hoặc độ phân giải thấp. 
• Mất hiệu ứng, gradient, mask khi chuyển giữa format (Ví dụ từ AI sang EPS): Nguyên nhân do sự khác biệt về khả năng hỗ trợ các tính năng nâng cao giữa hai định dạng tệp.

• Thiếu font chữ: Do font chữ sử dụng trong file không có sẵn trên thiết bị khác khiến chữ bị lỗi, sai kiểu hoặc hiển thị ký tự lạ. Trước khi chia sẻ hoặc in ấn, bạn nên chuyển toàn bộ phần văn bản sang dạng vector.
• Thiếu hình ảnh liên kết: Khi mở file trên thiết bị khác, hình ảnh có thể bị mất hoặc lỗi hiển thị vì chỉ được liên kết chứ không được nhúng trực tiếp vào file. Vì vậy, người dùng phải nhúng hình vào tập tin vector trước khi xuất file.
• Định dạng file không phù hợp: File được lưu ở định dạng không tương thích với phần mềm hoặc thiết bị in. Vì vậy, bạn hãy sử dụng các định dạng vector thông dụng như “.ai”, “.eps”, “.pdf”,... để đảm bảo khả năng tương thích cao.

Bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ file vector là gì, đặc điểm cấu tạo, ưu và nhược điểm cũng như các ứng dụng thực tế trong thiết kế, in ấn. Đây là định dạng tệp hình ảnh linh hoạt, có thể phóng to thu nhỏ mà không làm giảm chất lượng, phù hợp cho các sản phẩm đồ họa chuyên nghiệp.

Xem thêm các bài viết trong chuyên mục: Ứng dụng/ phần mềm